Sandra Korstjens

Bij emigreren naar Brazilië denken veel mensen misschien aan lekker luieren op een tropisch strand met een caipirinha in de hand. Dream on. In de praktijk is het helaas een stuk minder ontspannen. Als je hier wilt wonen moet je namelijk heel veel in de rij staan, tientallen documenten invullen en vooral wachten, wachten en nog eens wachten.

Brazilianen zijn dan ook kampioen ‘in de rij staan’. Het gekke is trouwens dat de meeste mensen tijdens het wachten een beetje wezenloos voor zich uit staren. Een enkeling heeft een boek bij zich of een krant, en sommigen pakken hun smartphone erbij. Maar de meeste mensen hebben daar blijkbaar geen behoefte aan. Misschien fantaseren ze wel over dat tropische strand en die caipirinha.

Notaris light
Na ruim vier maanden in Brazilië ben ik zelf intussen ook een expert in het wachten. De meeste dingen hier zijn namelijk niet te regelen door één keer ergens in de rij te gaan staan. Meestal moet je minimaal twee of drie keer  bij een instantie langs, los van alle bezoeken die je in de tussentijd aan de cartorio (een soort notaris light) brengt.

Een gemiddeld bezoek aan de cartorio ziet er als volgt uit: je maakt thuis een kopietje van het betreffende document, en vervolgens ga je met het origineel en de kopie naar de cartorio. Daar trek je een nummertje, je wacht minimaal een half uur en vervolgens kijkt de persoon achter de balie of het kopietje hetzelfde is als het origineel. Nadat hij heeft geconstateerd dat dat toch echt het geval is, moet je bij een andere balie 1,50 euro per blaadje betalen. In de tussentijd plakt weer iemand anders een mooie sticker op je kopie en zet er een stempel bij. Daarna moet de officiële ‘ondertekenaar’ nog even komen om er een handtekening op te zetten.

Braziliaanse efficiëntie zullen we het maar noemen. Maar hoe uniek is dat eigenlijk? Vandaag werd ik door één van mijn Nederlandse collega’s in Latijns-Amerika gewezen op een blog van de nieuwe VRT-correspondent in Den Haag. Sabine Vandeputte schrijft dat ze met haar Belgische bankrekening in Nederland geen telefoonabonnement kan afsluiten, zonder sofinummer geen bankrekening kan openen, en met het telefoonnummer dat ze uiteindelijk bemachtigt de eerste twee maanden niet eens naar het buitenland kan bellen.

Is de bureaucratie in Nederland  dan nog erger dan in Brazilië?

Onbuigzame regels
Ja en nee denk ik. Er wordt niet voor niets altijd gewaarschuwd voor de Brazil cost, de extra kosten die je maakt als je zaken doet in Brazilië. Behalve hoge transport- en belastingkosten, gaat het bij de Brazil cost vooral ook over de extra kosten die je maakt door de stroperige bureaucratie hier.

Maar soms heeft de Braziliaanse bureaucratie ook voordelen ten opzichte van de Nederlandse. Het grootste voordeel is het verschil tussen theorie en praktijk. Ik spreek natuurlijk vanuit mijn persoonlijke ervaring, maar de Brazilianen die ik heb gesproken die in (Noordwest-)Europa zijn geweest, klaagden altijd over de onbuigzaamheid van de regels daar.

In Brazilië is er namelijk de theorie van regels en de praktijk van persoonlijke contacten. Natuurlijk redt je het niet zonder bepaalde documenten. Zo is een CPF (een soort sofinummer) onmisbaar hier, maar tegelijkertijd ook erg makkelijk te krijgen.

Vrienden
De meeste zaken in Brazilië regel je echter doordat je iemand – via via – kent. En als je iemand nog niet kent, zorg dan dat daar zo snel mogelijk verandering in komt (lees ook mijn blog ‘Vrienden noem je bij hun voornaam‘). Lukt het niet om vrienden te worden met de persoon aan de andere kant van de balie? Dan is er altijd nog de despachante die je kunt betalen om dingen voor jou te regelen.

In Brazilië is er namelijk altijd een oplossing, de beroemde jeitinho. Zo lukte het ons bijvoorbeeld zonder bankrekening en zonder vast adres toch om een telefoonabonnement af te sluiten. Waar we trouwens, in tegenstelling tot Sabine Vandeputte, ook gewoon mee naar het buitenland kunnen bellen.

Dus waar is de bureaucratie dan erger: in Nederland of in Brazilië? Het ligt er maar net aan waar je de voorkeur aan geeft: de strenge en duidelijke regels in Nederland, of de lange rijen en persoonlijke babbels in Brazilië.

En de caipirinha’s? Die smaken extra lekker nadat je urenlang in de rij hebt gestaan…