Het is de instantie die wat mij betreft symbool staat voor Brazilië: het cartório. Toen ik hier kwam wonen had ik er nog nooit van gehoord. Dus toen ik voor mijn visum geauthenticeerde documenten moest inleveren, had ik eerlijk gezegd geen flauw idee hoe ik dat moest regelen. Maar ik kwam er al snel genoeg achter dat ik daarvoor bij een cartório moest zijn. Sindsdien ben ik er zo vaak geweest dat ik de tel ben kwijtgeraakt.
Het cartório is een soort combinatie tussen de notaris en de burgerlijke stand. Ga je trouwen of heb je een kind gekregen? Dan moet je naar het cartório. Een bankrekening openen? Eerst even langs het cartório. Een bedrijf beginnen? Juist…
Eigenlijk elke situatie waarbij documenten een rol spelen, vereist een bezoekje aan het cartório. Want een simpele kopie van een document is hier nooit genoeg. Pas als je er bij het cartório een stempel, sticker en handtekening op hebt laten zetten, weet de ontvanger zeker dat het een kopie is van het originele document. Of het nu om je rijbewijs, geboorteakte of zelfs een telefoonrekening gaat: zonder stempel en sticker is een kopietje niets waard.
Zo moest ik laatst voor mijn Braziliaanse verblijfsvergunning onder andere alle gebruikte én ongebruikte pagina’s van mijn paspoort laten authenticeren. En ook als penningmeester van de internationale correspondentenclub bracht ik al heel wat bezoekjes aan het cartório. Statuten, notulen, alles moet officieel geregistreerd worden. Daar hangt natuurlijk wel een prijskaartje aan. Om een kopie van onze eigen statuten te krijgen, moest ik omgerekend ruim 30 euro afrekenen. In het geval van mijn paspoort was ik zo’n 40 euro kwijt. Kassa!
Al die bureaucratische handelingen leiden tot de zogenoemde ‘custo Brasil’, vrij vertaald het ‘Braziliaanse prijskaartje’. Daarmee worden de kosten bedoeld die je maakt om hier zaken te doen. En die dus onder meer het gevolg zijn van de ongelooflijke hoeveelheid papierwerk die je moet regelen en de tijd die je daaraan kwijt bent. De Wereldbank zoekt dat elk jaar heel mooi uit. Zo blijkt dat het in São Paulo ruim honderd dagen kost om een bedrijf te openen. Ter vergelijking: in Amsterdam duurt het vier dagen.
Waarom dan toch al die bureaucratie, vraag je je misschien af. Die vraag heb ik mezelf ook vaak gesteld als ik weer eens in de rij moest wachten op een stel mooie geauthenticeerde kopietjes. Efficiënt is anders. Maar los van het feit dat er natuurlijk mensen zijn die hier goed geld aan verdienen, ben ik bang dat de Braziliaanse bureaucratie vooral het resultaat is van een gebrek aan vertrouwen. Al die stempels en handtekeningen geven een gevoel van veiligheid. Want aan verhalen van zakenpartners die elkaar bedonderen, is hier geen gebrek.
Maar misschien moet ik het ook helemaal niet willen verklaren. Want als je het waagt om te vragen waarom je in vredesnaam een geauthenticeerde kopie van je elektriciteitsrekening nodig hebt om te bewijzen dat je toch echt woont waar je zegt dat je woont, dan maak je het jezelf pas echt moeilijk in Brazilië.
Deze column verscheen op 11 februari 2016 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 