Het is bijna niet voor te stellen dat één miezerig klein beestje zoveel ellende kan veroorzaken. Ik heb het over de mug, oftewel het dodelijkste dier op aarde. Een hele reeks ziektes kan door deze insecten worden overgebracht. Ook ziektes die in principe niet dodelijk zijn, maar wel voor veel ellende kunnen zorgen. Zoals bijvoorbeeld het zikavirus.
Het virus beheerst het nieuws intussen al weken. Er zijn sterke aanwijzingen dat het in Brazilië voor een toename heeft gezorgd van het aantal baby’s met microcefalie, een te klein hoofdje. Bovendien heeft de Wereldgezondheidsorganisatie alarm geslagen en sommige mensen vinden zelfs dat de Olympische Spelen in Rio de Janeiro, midden in het ‘rampgebied’, moeten worden afgelast. Ophef alom dus.
Gek genoeg had ik op een gegeven moment het idee dat de zorgen over zika in Nederland nog groter waren dan in Brazilië. Begrijp me niet verkeerd: zwangere vrouwen hier zijn wel degelijk bezorgd over het virus. Goede vrienden van me zetten hun kinderwens zelfs even op een laag pitje, totdat er hopelijk meer duidelijkheid is over de gevolgen. En ook de Braziliaanse media staan vol met verhalen over zika. Maar echt ongerust lijkt de gemiddelde Braziliaan niet te zijn over dit ‘nieuwe’ virus.
Dat is ook niet heel gek: Brazilië heeft al jaren last van de Aedes Aegypti, de mug die het virus verspreidt. Want diezelfde mug brengt ook dengue en chikungunya over, ziektes die over het algemeen voor veel meer klachten zorgen dan zika. Vorig jaar was er in Brazilië ook een grote dengue-epidemie. Er stonden lange rijen bij de ziekenhuizen van mensen die na een muggenbeet hoge koorts en gewrichtspijn hadden gekregen. Maar toen hoorde je niemand over het annuleren van de Olympische Spelen.
Vanuit Nederland kreeg ik nu juist allerlei ongeruste vragen. Natuurlijk ben ik blij dat mijn dochtertje afgelopen november gezond en wel is geboren. Maar net als de meeste Brazilianen ben ik niet banger voor zika dan voor dengue of chikungunya.
Tegelijkertijd lijkt er na alle ophef nu een soort tegenbeweging te ontstaan. Nadat de halve wereldbevolking zich eerst enorm ongerust maakte over het zikavirus, krijg ik het gevoel dat er nu steeds meer een neiging ontstaat bij mensen om het allemaal te bagatelliseren. Misschien is het toch allemaal wat minder erg dan we dachten? Want waar blijft het bewijs dat zika inderdaad microcefalie veroorzaakt bij ongeboren baby’s?
Zo doen er intussen allemaal complottheorieën de ronde over de ‘echte oorzaak’ voor het toegenomen aantal baby’s met te kleine hoofdjes. Die toename zou niet komen door zika, maar door pesticiden. En volgens anderen zijn vaccinaties de boosdoener. Of het zouden juist de genetisch gemodificeerde muggen zijn waar ik afgelopen week deze reportage over maakte:
Maar die complottheorieën zijn wat mij betreft allemaal een stuk ongeloofwaardiger dan de theorie dat zika geboorteafwijkingen zou kunnen veroorzaken. Zoals in het geval van de genetisch gemodificeerde muggen: het stadje waar de laboratoriummuggen worden vrijgelaten, ligt op duizenden kilometers van het epicentrum van de uitbraak. Een verband tussen de twee ligt dan ook niet voor de hand.
Zowel paniek over het virus als allerlei wilde complottheorieën zijn volgens mij weinig zinvol. De strijd tegen de mug is dat juist wel. Want wat de gevolgen van zika ook mogen zijn: de Aedes Aegypti is hoe dan ook een rottig beest.
Deze column verscheen op 18 februari 2016 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 