Jarenlang maakte dezelfde Braziliaanse dame één keer per week ons appartement van onder tot boven blinkend schoon. Een enorme luxe en bovendien zorgde ze bij mij vaak voor nieuwe inzichten als het ging om de Braziliaanse samenleving. Maar helaas veranderde de pandemie alles.
Toen het coronavirus vorig jaar in Brazilië arriveerde, zagen we elkaar in eerste instantie maandenlang niet. We betaalden haar salaris gewoon door, maar lieten haar pas weer komen toen de besmettingscijfers wat verbeterden. Tot haar grote blijdschap, want al die maanden thuiszitten maakten haar niet bepaald gelukkig.
Maar het feest was van korte duur. Haar andere werkgever vroeg haar namelijk ook om terug te komen. Vóór de pandemie hield ze vier dagen per week een bejaarde en demente vrouw gezelschap. Maar doordat het coronavirus voor deze dame vrijwel zeker heel gevaarlijk zou zijn, wilden haar kinderen nu dat mijn schoonmaakster niet vier dagen, maar de hele week zou komen. Bovendien zou ze op haar werk moeten slapen. Het zou in hun ogen namelijk een te groot besmettingsrisico zijn als ze tussendoor naar huis zou gaan.
De angst is misschien begrijpelijk en het verzoek daardoor ook. Alleen was het probleem dat het natuurlijk niet echt een verzoek was. Er werd geen extra geld geboden en mijn schoonmaakster had er eigenlijk sowieso niet veel zin in om 24 uur per dag te blijven. Maar ze voelde zich voor het blok gezet. Als ze nee zou zeggen, zou dat waarschijnlijk betekenen dat ze haar baan kwijtraakte. En dat kon ze zich niet veroorloven.
Haar situatie is niet uniek. Sterker nog, sommige Braziliaanse huishoudsters mogen al sinds het begin van de pandemie niet meer naar huis van hun baas. Zonder dat ze daarvoor extra betaald krijgen. De vakbond in de Braziliaanse deelstaat Bahia kreeg al 28 oproepen om hulp binnen. En dat is waarschijnlijk slechts het topje van de ijsberg.
Doordat de schoonmaaksters bijvoorbeeld gebruik maken van het openbaar vervoer om op hun werk te komen, worden ze als te groot risico gezien. Terwijl het natuurlijk niet zo is dat de schoonmaaksters altijd hun baas besmetten. Andersom komt uiteraard ook voor. Het eerste Covid-slachtoffer in Rio de Janeiro vorig jaar was zelfs een huishoudster die door haar baas was besmet.
Je vraagt je misschien af waarom deze vrouwen niet gewoon vertrekken. Maar dat is meestal geen optie, omdat ze dan hun baan verliezen. En geen salaris betekent in veel gevallen geen eten. Bovendien is het middenin de pandemie vrijwel onmogelijk om ander werk te vinden.
Gelukkig kon mijn schoonmaakster na een paar weken wel weer af en toe naar huis. Maar of ze nog bij ons terugkomt is onzeker. Ze moet namelijk nog regelmatig twee weken mee naar het buitenhuis van de familie. “Ze vragen wel of ik dat wil, hoor”, zegt ze als ik haar via de telefoon spreek. Maar we weten allebei dat ‘nee’ eigenlijk geen optie is als antwoord.
Deze column verscheen op 15 april 2021 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 