Misschien komt het doordat ik buiten de grote stad ben opgegroeid, maar ik kan me herinneren dat er op mijn basisschool vroeger niet een heel groot verloop was. Af en toe ging er eens een klasgenootje verhuizen en daar namen we dan afscheid van. Geen groot drama, maar er werd zeker even bij stil gestaan.
Nu ik als ouder te maken heb met een kind op een Braziliaanse stadsschool, kan het contrast bijna niet groter. In de eerste plaats lijkt het alsof Brazilianen hun kind net zo makkelijk op een nieuwe school plaatsen, als dat ik een keer naar een andere supermarkt ga. Regelmatig vertrekken kinderen om vervolgens weer plaats te maken voor nieuwe leerlingen.
Dat zo’n vertrek niet altijd wordt aangekondigd, blijf ik vreemd vinden. Zo kwam mijn dochter er begin dit jaar na een vakantie achter dat een jongen met wie ze regelmatig speelde opeens verdwenen was. Toen ik navraag deed bij de school, begreep ik dat hij naar een publieke school was gegaan. Dat was meteen ook de verklaring voor zijn stille vertrek.
Er zijn namelijk meerdere redenen om te wisselen van school: vanwege een verhuizing, omdat ouders een andere school simpelweg opeens beter vinden of omdat je zelf moet bezuinigen. Het Braziliaanse onderwijssysteem bestaat namelijk uit gratis publieke scholen, die over het algemeen niet erg goed bekend staan, en uit vaak prijzige particuliere scholen, die in theorie beter onderwijs zouden bieden. Vrijwel iedereen die het kan betalen stuurt zijn kind dan ook naar een particuliere school.
Toen de ouders van mijn dochters klasgenootje de kosten voor de school niet meer konden ophoesten en hun kinderen naar een publieke school moesten sturen, was dat in hun ogen waarschijnlijk een nederlaag. Iets om je voor te schamen.
Uiteindelijk bleken zij de voorlopers van een hele grote groep. Want tijdens de coronapandemie vertrokken nog veel meer leerlingen. In de deelstaat São Paulo zagen publieke scholen een stijging van bijna dertig procent van het aantal aanmeldingen. Ten koste van de particuliere scholen. De school van mijn dochter zag zelfs zeventig procent van de leerlingen vertrekken. Sommigen gingen naar publieke scholen en anderen naar het binnenland.
Want ook in dat opzicht hakken Brazilianen in mijn ogen sneller knopen door dan Nederlanders. Zo sprak ik meerdere buren die, gefrustreerd door het leven in de stad tijdens de pandemie, overwogen om naar het platteland te gaan. En vaak hadden ze dan een paar weken later al een huis gevonden en waren ze vertrokken.
Ook mijn dochter is intussen van school gewisseld. Door de leegloop op haar oude school en de angst voor het coronavirus onder de achtergebleven ouders, loonde het voor de directrice voorlopig niet om de deuren weer open te doen. Ook al mag dat intussen wel weer van de overheid.
En dus besloten we, met pijn in ons hart, om daarom ook een andere school te zoeken. Waar ze nu wel gewoon dagelijks naartoe kan, al zijn het maar een paar uurtjes. Gelukkig kregen we nog wel de kans om gedag te zeggen tegen de juffen op de oude school. Want zo’n vertrek zonder afscheid, daar kan ik toch maar moeilijk aan wennen.
Deze column verscheen op 5 november 2020 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 