Sandra Korstjens

Bonen met rijst. Dat is zonder twijfel het lievelingseten van veel Brazilianen. En dus ook overal in het land verkrijgbaar. Maar wat veel mensen niet weten is dat in Brazilië iets anders ook op bijna elke straathoek verkrijgbaar is: sushi. Niet omdat het nu toevallig hip is. Nee, de Braziliaanse sushirestaurants doen al jaren goede zaken.

Niet zo gek, want in Brazilië wonen in totaal zo’n anderhalf miljoen mensen van Japanse afkomst. São Paulo is zelfs de grootste Japanse stad buiten Japan. De meeste immigranten kwamen hier aan het begin van de twintigste eeuw, op zoek naar een beter leven. Dat lukte in het begin zeker niet altijd. De Japanners werden uitgebuit op de Braziliaanse koffieplantages. Ze leefden vaak in grote armoede en de rest van de Brazilianen keek op hen neer.

De moeilijkste periode was misschien wel de Tweede Wereldoorlog. Brazilië schaarde zich aan de kant van de geallieerden en Japanners werden daardoor net als Duitsers en Italianen gezien als de vijand. Japanse scholen werden gesloten en het was verboden om in het openbaar Japans te spreken. Sommige Japanse Brazilianen leefden daardoor zo in hun eigen wereld, dat ze in 1945 weigerden te geloven dat Japan zich daadwerkelijk had overgegeven. Het zorgde zelfs voor bloedvergieten binnen de eigen gemeenschap.

Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw ging het langzaam beter met de Japanse Brazilianen. De tweede generatie had economisch een stuk meer succes dan hun ouders. En het hielp ook dat Japan zelf steeds beter begon te presteren op economisch gebied.

Aan het einde van de 20e eeuw vond er daardoor zelfs een omgekeerde immigratiegolf plaats: honderdduizenden Brazilianen van Japanse komaf vertrokken naar hun vaderland om daar te werken. Daar vormen ze op hun beurt gemeenschappen die erg op zichzelf zijn. Ik sprak onlangs een kennis die er al een paar jaar woont en nog altijd geen woord Japans spreekt.

Wat dat betreft kan er in ruim honderd jaar tijd veel veranderen. De Japanners in Brazilië zijn nu juist een stuk beter geïntegreerd. In tegenstelling tot vroeger trouwen Japanse Brazilianen allang niet meer altijd met mensen uit dezelfde gemeenschap. Ze zijn succesvol in alle lagen van de maatschappij. En hebben vaak op wonderlijke wijze de typerende openheid van de Brazilianen gecombineerd met de meer ingetogen houding van Japanners.

Tegelijkertijd raakten andere Brazilianen ook steeds meer geïnteresseerd in de Japanse cultuur. Nieuwe sporten, zoals het populaire Brazilian Jiu-Jitsu, wonnen door de loop der jaren aan populariteit. En er zijn tegenwoordig zelfs Brazilianen van niet-Japanse komaf die in São Paulo aan sumoworstelen doen.

Maar laat ik vooral de sushi niet vergeten. Net als babi pangang en foe yong hai in Nederland ook weinig meer te maken hebben met Azië, zo is ook de sushi in Brazilië aangepast aan de Braziliaanse smaak. Dat betekent gefrituurde sushi, sushi met roomkaas en als toetje natuurlijk sushi met aardbeien of mango. Zelfs op je bord is de integratie intussen compleet.

Deze column verscheen op 13 augustus 2020 op de website van RTL Nieuws