Sandra Korstjens

Het kanariegele shirt met groene randen, wie kent het niet? Als redelijk goed ingeburgerde Nederlander in Brazilië heb ik uiteraard ook een exemplaar in mijn kast hangen. Want zolang Brazilië niet tegen Nederland voetbalt, ben ik absoluut fanatiek supporter van de goddelijke kanaries.

Maar het dragen van het gele shirt, dat zo onlosmakelijk verbonden is met de Brazilianen en hun geliefde volkssport, heeft de afgelopen jaren opeens een aparte bijsmaak gekregen. Het shirt staat namelijk niet meer alleen symbool voor de liefde voor de sport en het Zuid-Amerikaanse land. Sinds een jaar of vier is het geel opeens een politieke kleur geworden.

Dat begon tijdens de protesten tegen oud-president Dilma Rousseff, die in 2016 werd afgezet. Tijdens de protesten om haar impeachment te eisen, droegen de demonstranten massaal het zo geliefde shirt. In eerste instantie lieten mensen daarmee vooral zien dat ze tegenstander waren van Rousseffs Arbeiderspartij, waarvan de aanhangers zich traditioneel in het rood kleden.

Maar intussen is het gele shirt niet meer een protestshirt. Veel van de demonstranten uit 2016 schaarden zich twee jaar later namelijk achter de huidige president Jair Bolsonaro. Het dragen van kanariegeel begon vervolgens te betekenen dat je Bolsonaro steunt: tenslotte verschijnt hij zelf ook te pas en te onpas in het beroemde shirt.

Dat de nationalistische president – zijn verkiezingsslogan was ‘Brazilië boven alles, God boven iedereen’ – teruggrijpt op de nationale kleuren, mag natuurlijk eigenlijk geen verrassing heten. Maar het gevolg is wel dat het shirt voor zijn tegenstanders nu ’besmet‘ is geraakt. En juist in een land waar voetbal alles is, stemt dat extra droevig.

Hoe het tij gekeerd moet worden, daar zijn de tegenstanders van Bolsonaro het alleen nog niet over eens. Sommigen willen het shirt simpelweg terugclaimen door middel van verschillende campagnes.

Voor anderen lijkt dat een hopeloze zaak. Zij pleiten er daarom voor om terug te keren naar het blauw-witte shirt dat tot 1950 werd gedragen. Het jaar van Brazilië’s nationale trauma. Want als je dacht dat het verlies van Duitsland met 7-1 tijdens het WK in 2014 pijnlijk was, dan ken je het verhaal van 1950 nog niet.

Ook in dat jaar vond het wereldkampioenschap voetbal plaats in Brazilië. Het gastland stond tegenover buurland Uruguay in de finale. Brazilië was de gedoodverfde favoriet. Dat ging zelfs zo ver dat sommige kranten de speciale edities waarin Brazilië als wereldkampioen werd uitgeroepen al hadden klaarliggen. Het spreekwoord is niet voor niets: hoogmoed komt voor de val.

Toen Uruguay in de 79ste minuut met 2-1 voor kwam te staan, werd het dan ook doodstil in het stadion. Sommige Braziliaanse fans konden het verlies niet aan: meerderen kregen een hartstilstand en er pleegde zelfs iemand zelfmoord. De Braziliaanse keeper werd de rest van zijn leven als een paria behandeld, iedereen dacht dat hij voor ongeluk zorgde. Zelf zei hij daar aan het einde van zijn leven over: “De maximale straf in Brazilië is normaal gesproken dertig jaar. Maar mijn gevangenschap heeft wel vijftig jaar geduurd.”

Ook durfde niemand het blauw-witte shirt meer aan te trekken. Het was tijd voor een nieuw begin en het kanariegele shirt met groene rand werd geboren. Maar nu, exact zeventig jaar later, is het volgens sommigen juist tijd om terug te keren naar de kleuren van toen.

Ik zie het nog niet zo snel gebeuren. Zeg nou zelf, een blauw-wit shirt is toch minder bijzonder. Het kanariegele shirt is wat mij betreft simpelweg té iconisch voor dit prachtige land. Maar ik hoop wel dat iedereen de kleuren ooit weer met trots durft te dragen. En dat het geel en groen opnieuw zal verbinden in plaats van verdelen. Want sommige kleuren zijn nu eenmaal belangrijker dan je politieke kleur.

Deze column verscheen op 23 juli 2020 op de website van RTL Nieuws