Het duizelt me al weken van de cijfers: aantallen doden, besmettingen, ic-bedden, bezettingsgraden, ziekenhuisopnames, doden per miljoen inwoners, R-waardes, en ga zo maar door. Helemaal omdat je in het gigantische Brazilië niet alleen naar de cijfers van het hele land moet kijken, maar ook nog naar de cijfers per deelstaat en zelfs per stad.
Zo staat Brazilië wereldwijd op de derde plek van het aantal coronadoden, met bijna veertigduizend mensen die zijn overleden aan de gevolgen van Covid-19. Maar aangezien er ook meer dan tweehonderd miljoen mensen wonen, is het aantal doden per miljoen inwoners – voorlopig – lager dan in Nederland. Maar niet als je bijvoorbeeld naar de miljoenenstad São Paulo kijkt. Daar zijn het er juist veel meer.
Dat maakt het ingewikkeld om een goed beeld te krijgen van de omvang van de coronaproblemen in het land. En de Braziliaanse regering probeerde dat deze week tot overmaat van ramp alleen maar nog ingewikkelder te maken.
Terwijl tot voor kort elke dag aan het begin van de avond het aantal nieuwe besmettingen en doden werd gepubliceerd, verschoof de regering het publicatietijdstip plotseling een paar uur naar achteren. Hoewel hij dat niet als officiële reden aangaf, zei president Bolsonaro wel: “Het is afgelopen met de reportages in Jornal Nacional”, verwijzend naar de best bekeken nieuwsuitzending van het land, om half negen ’s avonds. Volgens hem zouden journalisten ervan genieten om recordaantallen doden te kunnen melden in de uitzending.
Maar het latere publicatietijdstip was uiteraard niet voldoende om berichtgeving te voorkomen. En dus stopte de federale overheid in het weekend plotseling met het publiceren van de totale aantallen doden en besmettingen in het land. Volgens Bolsonaro geven die aantallen de huidige situatie niet goed weer. “Er wordt ook niet aangegeven dat de meeste mensen de ziekte niet meer hebben”, schreef hij op Twitter.
Maar terwijl de totale aantallen volgens de president een te negatief beeld schetsen, blijkt uit meerdere onderzoeken juist dat het werkelijke aantal besmettingen in Brazilië veel hoger ligt dan de statistieken laten zien. Mogelijk zijn er zelfs tien keer meer Brazilianen besmet dan dat er nu positief getest zijn op het virus.
Want hoewel steeds meer rijke Brazilianen zich tegen betaling kunnen laten testen bij goed georganiseerde drive-thru teststraten, is dat voor het grootste deel van de bevolking niet weggelegd. In vergelijking met de meeste andere zwaar getroffen landen, wordt er hier veel minder getest.
Gelukkig zijn de achtergehouden cijfers na een storm van kritiek en een gerechtelijk bevel intussen wel weer terug op de overheidswebsite waar het aantal coronadoden en -besmettingen wordt bijgehouden. Maar het vertrouwen in die cijfers wordt er zo niet groter op. Eén ding is in ieder geval wel duidelijk: op veel plekken stijgt de curve nog altijd.
Toch gaan onder meer São Paulo en Rio de Janeiro, de grootste steden van het land, op dit moment langzaam weer open. Commerciële belangen lijken daarbij bovendien zwaarder te wegen dan het welzijn van de bevolking. Zo blijven scholen en parken in São Paulo gesloten, terwijl winkelcentra vanaf vandaag weer een paar uur per dag hun deuren mogen openen.
Net op tijd voor de Braziliaanse Valentijnsdag, die morgen wordt gevierd. Normaal gesproken één van de meest lucratieve periodes voor winkeliers. Maar ik ben bang dat veel cadeautjes op dit moment ook veel nieuwe besmettingen gaan opleveren. Over twee weken weten we meer. Als we de cijfers tenminste kunnen geloven.
Deze column verscheen op 11 juni 2020 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 