Sandra Korstjens

De wereld is op dit moment vergeven van de zelfverklaarde specialisten. Op sociale media draaien deze ‘virologen’, ‘artsen’ en ‘economen’ overuren. Miljoenen mensen lijken exact te weten wat de beste aanpak is om de coronacrisis te bestrijden. Met als gevaar dat de echte specialisten, de wetenschappers die er jaren voor gestudeerd hebben, vaak niet meer gehoord worden.

In deze onzekere en verwarrende tijden verwacht ik van politieke leiders dat ze op z’n minst hun best te doen om de adviezen van de echte wetenschappers wel zo goed mogelijk te volgen, om het volk te verenigen en vooral om niet nog meer onrust te zaaien. Helaas is dat in Brazilië blijkbaar teveel gevraagd.

Bovenop de coronacrisis en de bijbehorende economische crisis, weten ze er hier op dit moment namelijk ook nog een ongekende politieke crisis aan toe te voegen. President Bolsonaro ligt volledig overhoop met de gouverneurs van een groot aantal deelstaten. Simpel gezegd: veel gouverneurs vrezen voor de gevolgen van het virus en nemen net als de meeste landen vergaande maatregelen om verspreiding tegen te gaan. Maar de president wil daar niets van weten.

In een bizarre televisietoespraak dinsdagavond droeg hij zijn landgenoten op om terug te keren naar het ‘normale leven’. Alleen zestigplussers zouden de sociale isolatie in acht moeten nemen. Afgezien van de 65-jarige president zelf natuurlijk. Want met zijn ‘atletische achtergrond’ kan het virus hem naar eigen zeggen weinig doen. Een ‘griepje’, noemde hij het voor de zoveelste keer.

Ik ben niet zo snel verbaasd meer over de uitspraken van Bolsonaro. Maar deze keer zat ik letterlijk met open mond naar de televisie te kijken. Woorden van medeleven voor de slachtoffers en hun nabestaanden zaten er niet in. In plaats daarvan kregen we struisvogelpolitiek eerste klas voorgeschoteld. Alle ‘hysterie’ was de schuld van de media en gouverneurs moesten ophouden met hun ‘tactiek van de verschroeide aarde’, door scholen, winkels en restaurants te sluiten.

Natuurlijk kun je discussiëren over de economische gevolgen van quarantainemaatregelen. In landen met een grote informele sector zoals Brazilië komen die extra hard aan. Daar moet absoluut over gesproken geworden en er moeten oplossingen voor worden gezocht. Volgens mij is iedereen het daarover eens. Ik maak me ook grote zorgen om mensen die hun baan verliezen en om de sociale onrust die hier vervolgens kan ontstaan.

Maar over concrete maatregelen om de economische schade te beperken, sprak Bolsonaro in zijn speech juist niet. En de maatregelen die al op tafel lagen, zijn hooguit een druppel op een gloeiende plaat. Keer terug naar je normale leven en alles komt goed, zo lijkt nu de gedachte. Alsof de economie geen risico loopt als de gezondheidszorg in elkaar stort. Het is nogal een gok op dit moment, terwijl er nog altijd weinig bekend is over het virus. Wie wil het risico op Italiaanse en Spaanse taferelen nemen?

Ik was niet de enige die met verbazing had geluisterd. Het belangrijkste nieuwsprogramma op de Braziliaanse televisie zond gisteravond een aaneenschakeling van reacties uit van invloedrijke artsen en economen die stuk voor stuk hun onvrede uitten over de houding van de president. ‘Crimineel’, ‘verachtelijk’ en ‘onverantwoordelijk’ waren enkele van de woorden die werden gebruikt.

En dan waren er nog Bolsonaro’s eigen politieke collega’s. De Braziliaanse vice-president bleef doodleuk volhouden dat sociale isolatie wel gewoon het officiële regeringsadvies blijft. Hij zei dat de president zich wellicht niet op de beste manier had uitgedrukt. Gouverneurs die ooit bondgenoten waren van Bolsonaro zeiden het een stuk minder aardig: “Als president moet u het goede voorbeeld geven. U moet het land leiden, niet verdelen”, aldus de gouverneur van São Paulo, het epicentrum van de coronauitbraak in Brazilië. De gouverneur van de deelstaat Goias gaf aan dat hij zelfs niet meer wil praten met de president.

Intussen hebben de meeste gouverneurs zich nog verder verenigd in hun strijd tegen het virus. Zij wel, en dat mag gerust een klein wonder heten. Want Brazilië lijkt op dit cruciale moment juist weer verder verdeeld dan ooit.

Deze column verscheen op 26 maart 2020 op de website van RTL Nieuws