Je ziet ze vooral veel in de armere Braziliaanse wijken. Jonge meiden van een jaar of vijftien met een baby op de arm. In heel extreme gevallen hangt er zelfs al een dreumes aan hun benen. Tienerzwangerschappen komen helaas vaak voor. Terwijl in Nederland slechts 4 van elke duizend 15 tot 19-jarigen een kind krijgt, zijn dat er in Brazilië 59 per duizend meiden.
Hoog tijd om daar iets aan te doen, vindt de Braziliaanse regering. Maar hun aanpak valt gerust ouderwets te noemen. Deze week ging een nieuwe overheidscampagne van start om tienerzwangerschappen te voorkomen. De boodschap? Begin later met seks.
Op zich nog best een logische gedachtegang. Wie geen seks heeft, krijgt ook geen baby’s. Helaas voor de Braziliaanse regering blijkt uit allerlei onderzoeken dat deze insteek niet werkt. Sterker nog, volgens experts hebben campagnes die gericht zijn op seksuele onthouding zelfs een negatief effect op tienerzwangerschappen en seksuele overdraagbare aandoeningen.
Critici zijn bovendien boos over de vervagende grenzen tussen kerk en staat, waar bij dit nieuwe beleid sprake van zou zijn. De maatregel komt niet voor niets van het Ministerie van de Vrouw, Familie en Mensenrechten, dat onder leiding staat van Damares Alves, een evangelische pastor. Zij stelt dat een vroeg begin van het seksuele leven onder andere leidt tot “antisociaal of delinquent gedrag” en “vervreemding van ouders, school en geloof”.
Overigens is dit dezelfde minister die een paar jaar geleden doodleuk beweerde dat wij in Nederland jonge ouders vertellen hoe ze hun kind moeten bevredigen.
Maar volgens minister Alves is alle ophef over hun nieuwe koers om seks te ontmoedigen, flink overdreven. In haar ogen moet de nieuwe campagne een aanvulling vormen op de huidige seksuele voorlichting, waarbij ook aandacht is voor anticonceptiemiddelen. En die niet vervangen.
Het is nog maar de vraag of die bewering klopt. De conservatieve regering van president Jair Bolsonaro is namelijk op kruistocht. Bolsonaro beschuldigt zijn linkse politieke tegenstanders, die jarenlang aan de macht waren in Brazilië, ervan dat ze jongeren zouden hebben aangezet tot zedeloos gedrag.
Bijvoorbeeld door middel van een voorlichtingsboekje dat een paar jaar geleden is uitgegeven. Met daarin onder meer tekeningen van de vagina en aanwijzingen hoe je een condoom moet gebruiken. In een video gaf de president aan dat hij deze delen niet gepast vond en raadde ouders aan om eventueel pagina’s uit het boekje te scheuren, totdat het door het ministerie was aangepast.
Maar niet alleen nuttige informatie over het juiste gebruik van condooms, wordt als het aan de regering ligt weggehouden van Braziliaanse tieners. Stel, je raakt toch zwanger. Abortus is in de meeste gevallen illegaal in Brazilië. Dat betekent natuurlijk niet dat wanhopige meisjes en vrouwen het niet toch proberen. Correcte informatie over dit onderwerp is dan ook van levensbelang. Maar de website van Women on Waves, de Nederlandse NGO die zich wereldwijd inzet voor gratis en veilige abortussen, wordt door veel providers geblokkeerd in Brazilië. Als ik de site intik op mijn telefoon of laptop, dan krijg ik niets te zien.
En dus wordt het gebrek aan kennis alleen maar groter in Brazilië. Ik ben bang dat de seksuele activiteit van tieners daar niet door gaat afnemen. En het aantal tienerzwangerschappen helaas ook niet.
Deze column verscheen op 6 februari 2020 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 