Sandra Korstjens

‘Een beter milieu begint bij jezelf.’ Wie kan zich die slogan nog herinneren? Als klein meisje zag ik de spotjes van het toenmalige ministerie van VROM in de jaren negentig op televisie langskomen. We werden aangespoord om de verwarming een graadje lager te zetten, spaarlampen te gebruiken, afval te recyclen en ga zo maar door. Dit benauwende filmpje moest ons toen al waarschuwen voor het broeikaseffect.

Het waren andere tijden. Nederland werd toen nog aangemoedigd om een folder te halen op het postkantoor. Daar was ik zelf op dat moment een beetje te klein voor. Maar ik moet toegeven dat ik ook niet bepaald een Greta Thunberg in de dop was. Geen haar op mijn hoofd die er toen aan dacht om minder vlees te eten. En zodra ik uiteindelijk achttien was, pakte ik het vliegtuig naar de andere kant van de wereld. Een beter milieu begint bij jezelf, maar van het woord vliegschaamte had toen nog niemand gehoord.

Natuurlijk is het een slogan waar je van alles tegen in kunt brengen. Want wat kun jij in je eentje als doodgewone burger nu daadwerkelijk veranderen? Maar juist de discussie over wie wat moet doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, is meer dan twintig jaar na de spotjes op televisie intussen levendiger dan ooit.

Verantwoordelijkheid nemen is lastig. En landen wijzen vooral graag naar elkaar. Een goed voorbeeld daarvan is Brazilië, mijn nieuwe thuisland, dat op de recente klimaattop in Madrid vooral goed was in dwarsliggen. Daarom was mijn bezoek aan Costa Rica afgelopen maand extra verfrissend. Dat land doet het namelijk behoorlijk goed, als het gaat over het bestrijden van klimaatverandering. Het land won dit jaar zelfs de hoogste klimaatprijs van de Verenigde Naties. Vanwege het plan om in 2050 geen fossiele brandstoffen meer te gebruiken.

Het was eerlijk gezegd wel een beetje wennen. Want ik moet toegeven dat veel van de verhalen die ik over Latijns-Amerika vertel, vaak negatief zijn. Er zijn helaas nogal wat problemen hier die de aandacht verdienen. Maar in Costa Rica mocht ik dus juist een keer vertellen wat er wél goed gaat. Toch bleef ik voor mijn gevoel op zoek naar het addertje onder het gras. Tot ik me realiseerde dat het niet eens gaat om de perfectie van de plannen van Costa Rica.

Uiteindelijk zitten er namelijk aan elk plan haken en ogen. Het kan altijd beter. Maar daar gaat het in dit geval niet om. Het gaat er om dat er iets gebeurt. Dat er wordt gedacht in oplossingen en niet in problemen. Dat er niet de hele tijd excuses worden bedacht.

Alleen dat al is enorm verfrissend wat mij betreft. Je kunt dat optimisme naïef noemen. Onrealistisch misschien. Maar je kunt je er ook gewoon door laten inspireren. Een beter milieu begint natuurlijk vooral met de juiste politici, beter beleid en meer controle op de uitvoering van wetten. Maar die slogan uit de jaren negentig was misschien zo gek nog niet. Laten we allemaal, net zoals Costa Rica, gewoon iets beter ons best doen. Niet omdat het moet, maar omdat het kan.

Want zoals de Costa Ricaanse president Alvarado tegen me zei: “In 2050 is mijn zoon net zo oud als ik nu. Dan zal hij me vragen: ‘Wat heb je gedaan? Wat heb je gedaan om de wereld beter te maken?’ En ik wil hem graag antwoorden dat we het gehaald hebben, dat we een betere wereld hebben gekregen. En niet dat we gefaald hebben.” Idealistisch? Misschien wel. Maar het lijkt me nog altijd beter om goede ‘groene’ voornemens te hebben, dan om de moed bij voorbaat al op te geven of te doen alsof er niets aan de hand is.

Deze column verscheen op 19 december 2019 op de website van RTL Nieuws