Mijn dochter van vier woont al haar hele leventje bijna tienduizend kilometer van Nederland vandaan. Maar ‘Sinterklaas kapoentje’, ‘Zie ginds komt de stoomboot’ en ‘Zachtjes gaan de paardenvoetjes’ kan ze intussen zonder problemen meezingen. Al wekenlang maakt ze driftig tekeningen voor Sinterklaas en vult ze haar schoen met wortels voor het paard. Die regelmatig door de ‘Vliegtuigpiet’ worden ingewisseld voor cadeautjes. De Sint heeft het zelf natuurlijk nogal druk in Nederland.
Uiteraard is ze niet het enige kind in Brazilië dat met het sinterklaasfeest opgroeit. Behalve de kinderen van expatouders en andere Nederlanders die hier naartoe zijn verhuisd, zijn er zelfs een aantal Nederlandse dorpjes in Brazilië waar het feest wordt gevierd. Zoals Holambra, in het binnenland van de deelstaat São Paulo.
Na de Tweede Wereldoorlog emigreerden tientallen families vanuit Nederland naar het Braziliaanse platteland om daar een boerenbestaan op te bouwen. Vandaag de dag is Holambra het centrum van de Braziliaanse bloemenhandel en wordt er jaarlijks een groot bloemenfeest gevierd. Inclusief klompendansen, stroopwafels en poffertjes.
Ook al spreekt lang niet meer iedereen onze taal, de inwoners van Holambra houden de Nederlandse tradities blijkbaar nog graag in stand. Maar wel graag zonder al te grote veranderingen. Want terwijl RTL een paar jaar geleden Zwarte Piet al verving door de schoorsteenpiet en er sinds dit jaar ook in het Sinterklaasjournaal alleen nog maar roetveegpieten te zien zijn, sloeg de gemeente van Holambra afgelopen september juist een volledig tegenovergestelde koers in.
De gemeenteraad nam namelijk een wet aan, waarin het sinterklaasfeest tot cultureel erfgoed werd uitgeroepen. Inclusief Zwarte Piet, of ‘Pedro Negro’, zoals hij in het officiële document wordt genoemd. Die bovendien ook nog drager is van de zak. In de bijlage van de wet staat:
“De oorsprong van de zak die Sinterklaas en Zwarte Piet altijd bij zich hebben en waar alle kinderen bang voor zijn, ligt in het geloof van de Germanen. Ze dachten dat de maan, toen deze in de vroege ochtend scheen, in een zak werd gestopt. Waar hij de volgende dag uit werd gehaald, zodat hij kon beginnen met zijn terugkeer naar de hemel. Daarom draagt Zwarte Piet de zak. Sinterklaas met zijn grote witte baard is de volle maan en Zwarte Piet, met roet op zijn gezicht, is de maan die in de zak is gegaan.”
Ik hoor sommigen al denken: ‘Ja, maar dit is simpelweg een beschrijving van de oorsprong van het Sinterklaasfeest’. Maar in de wet staat duidelijk dat alle kenmerken zoals ze in het document beschreven staan, bewaard zullen blijven.
Je vraagt je af waarom dit opeens in een wet vereeuwigd moet worden. Juist in deze tijd van heftige discussie in Nederland, is het officieel maken van deze ‘kenmerken’ van het Sinterklaasfeest een op z’n zachtst gezegd nogal een bijzondere stap als je het mij vraagt. Juist in een land als Brazilië waar de meerderheid van de bevolking zwart is en racisme aan de orde van de dag.
Ik ben me er maar al te goed van bewust dat een groot deel van Nederland nog niet bereid is om afscheid te nemen van Zwarte Piet. Maar in Holambra lijken ze ook nog eens terug te willen in de tijd. De burgemeester jubelde een paar weken geleden enthousiast op sociale media dat de ‘piets’ weer in Holambra waren. Ik ken de beste heer Fiori de Godoy niet persoonlijk. Maar je vraagt je toch af hoeveel hij zelf eigenlijk met het sinterklaasfeest heeft als hij ‘pieten’ doodleuk ‘piets’ noemt.
Mijn dochter maakt het trouwens natuurlijk helemaal niets uit hoe de pieten er uit zien. Al is het maar omdat ze vooral fan is van Sinterklaas. Ik ben bang dat dat iets te maken heeft met het fopcadeautje dat ze van Malle Pietje in haar schoen kreeg. Gelukkig voor haar heb ik gehoord dat de Sint dit weekend ook nog naar São Paulo komt. Maar welke kleur zijn pieten zullen hebben, blijft nog even een verrassing.
Deze column verscheen op 5 december 2019 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 