Saai kun je het in ieder geval niet noemen. Ook na zeven jaar in Brazilië word ik nog wekelijks, wat zeg ik, dagelijks verrast door het nieuws hier. Vooral als het gaat over de politiek, dan kun je het gerust met een heuse soap vergelijken. Intriges op het hoogste niveau, een oud-president die in de gevangenis zit, koffers vol met geld en zelfs politieke moorden: alles is hier al voorbij gekomen.
Desondanks hield de nieuwste aflevering in deze soap het land weer flink in zijn greep deze week. Met als hoofdrolspeler een woedende president Bolsonaro die op werkreis in Saudi-Arabië om 4 uur ’s nachts besloot dat het een goed moment was om live te gaan op Facebook. Met tranen in zijn ogen schreeuwde hij naar de camera. Maar waarom was de president eigenlijk zo boos?
Dat is een lang verhaal, maar ik zal proberen om het hier samen te vatten. In maart 2018 werd in Rio de Janeiro politica Marielle Franco doodgeschoten. Het onderzoek naar deze moord is nog altijd bezig, maar de politie heeft intussen wel een aantal verdachten opgepakt. De belangrijksten zijn Élcio Queiroz en Ronnie Lessa. Zij worden ervan verdacht samen de daadwerkelijke moord te hebben uitgevoerd, Queiroz als chauffeur en Lessa als schutter. Maar het brein achter de moorden is nog altijd niet bekend.
Wat heeft dat allemaal te maken met president Bolsonaro, vraag je je waarschijnlijk af. Om eerlijk te zijn: dat weten we niet precies. In die tijd werkte Bolsonaro nog als parlementariër. Zelf ontkent hij uiteraard ook maar iets met de moord te maken te hebben. Daar lijkt ook helemaal geen bewijs voor te zijn. Alleen vinden sommige Brazilianen het wel verdacht dat president Bolsonaro een buurman bleek te zijn van schutter Ronnie Lessa. Bolsonaro’s zoon zou zelfs verkering hebben gehad met Lessa’s dochter. En de president staat met verdachte Queiroz op de foto.
Natuurlijk zegt dat allemaal niets. Waarschijnlijk zijn er duizenden mensen die op de foto staan met Bolsonaro. En als je buurman een crimineel is, wil dat niet zeggen dat jij er iets mee te maken hebt. Toch waren dit soort gekke toevalligheden voor een deel van de Brazilianen, die de president sowieso niet hoog hebben zitten, genoeg reden om hem van betrokkenheid te verdenken.
En deze week bracht Globo, de grootste televisiezender van het land, opeens nieuwe informatie naar buiten. De portier van de compound, waar zowel Bolsonaro als verdachte Lessa wonen, had verklaard dat Queiroz zich enkele uren voor de moord bij de poort had gemeld en zou hebben gezegd dat hij op bezoek ging bij Bolsonaro. Volgens de portier had iemand met de stem van de president vervolgens persoonlijk de telefoon opgenomen en gezegd dat Queiroz binnen mocht komen.
Globo meldde er meteen keurig bij dat het Bolsonaro zelf niet geweest kon zijn, omdat hij zich op dat moment in de hoofdstad Brasilia bevond. Maar door de verklaring van de portier was Bolsonaro’s naam nu wel in het politieonderzoek terechtgekomen. Dat kon betekenen dat de zaak misschien moest worden overgedragen aan het hooggerechtshof. Meer dan genoeg reden voor de nieuwsredactie om de feiten te melden.
Maar daar was de president het niet mee eens. Briesend schreeuwde hij op Facebook dat Globo er alleen maar op uit was om hem en zijn familie kapot te maken. Hij lijkt er sowieso al langere tijd van overtuigd dat zo ongeveer iedereen, behalve zijn eigen hardcore fans, hem te grazen wil nemen. Zo plaatste de president eerder deze week nog een bizarre video op zijn Twitteraccount, waarin hij zelf een leeuw is die wordt omcirkeld door hyena’s, voorzien van bordjes met daarop de namen van oppositiepartijen, het hooggerechtshof en verschillende media, waaronder uiteraard Globo.
De president biedt uiteindelijk zijn excuses aan voor het filmpje, maar slaat een paar uur later op Facebook dus alweer op tilt. En net als ik denk dat het stof weer een beetje is neergedwarreld, verklaart het Openbaar Ministerie opeens dat de portier van de compound heeft gelogen.
Ik zei het al eerder: Brazilië kent geen saaie nieuwsdagen. Ik kijk nu alweer uit naar de volgende aflevering.
Deze column verscheen op 31 oktober 2019 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 