Zwoegend lopen ze over straat. In de zinderende hitte of door de stromende regen trekken ze hun afgeladen karren achter zich aan. Blikjes, plastic, karton en ander recyclebaar materiaal ligt vaak hoog opgestapeld.
In Nederland hebben we tegenwoordig inzamelbakken voor glas, plastic, kleding en zelfs luiers. Maar in Brazilië hebben ze de ‘catadores’, oftewel ‘verzamelaars’. Soms verzamelen ze de lege blikjes bier die tijdens carnaval op straat worden gegooid, soms halen ze recyclebare materialen op bij kantoorgebouwen en bij ziekenhuizen. Uiteindelijk wordt alles naar inzamelpunten gebracht waar de catadores de materialen voor een klein bedrag doorverkopen. Op die manier houden de meeste verzamelaars er een bescheiden inkomen aan over.
Vrijwel al het materiaal dat hier gerecycled wordt, gaat op die manier door de handen van deze harde werkers heen. Ze zijn dan ook overal in het land te vinden. In totaal doen zo’n half miljoen Brazilianen dit werk.
Maar ondanks hun grote bijdrage om Brazilië een beetje leefbaar te houden door te zorgen voor recyling, kijken veel landgenoten op hen neer. Ze vinden het maar vies wat de catadores doen. Tot grote frustratie van straatkunstenaar Thiago Leite, beter bekend onder zijn artiestennaam Mundano. Hij vindt dat de catadores beter verdienen en noemde hen zelfs superhelden.
Daarom bedacht Mundano in 2012 het project ‘Pimp My Carroça’. Hij wilde de karretjes pimpen die door de catadores worden gebruikt, met het idee om hen zichtbaarder te maken. Zodat ze vervolgens meer respect zouden krijgen. Het was een daverend succes. Mundano schilderde honderden karretjes in de felste kleuren, met teksten zoals ‘Mijn kar vervuilt niet’ en ‘Toeter niet, maar zeg goedemorgen!’
Door het succes van het project kreeg de kunstenaar steeds vaker de vraag van vrienden en kennissen of hij catadores kende bij wie ze hun recyclebare materialen konden afgeven. En dus bedacht Mundano een nieuw initiatief. Twee jaar geleden liet hij de app Cataki ontwikkelen. Een soort Uber voor recycling. De app werkt simpel: als je recyclebaar materiaal hebt, dan zoek je op een kaart in de app of er een catador in de buurt is die bijvoorbeeld karton of plastic verzamelt. Die kun je vervolgens bellen of een bericht sturen zodat hij de spullen bij je komt ophalen.
Ruim 1400 catadores hebben zich intussen aangesloten en meer dan 100.000 mensen hebben de app al gedownload. Afgelopen week won Mundano met Cataki zelfs de publieksprijs van de Chivas Venture 2019, een internationale prijs voor sociale ondernemers, die in Amsterdam werd uitgereikt.
In het flatgebouw waar ik woon, moet ik mijn afval verplicht scheiden. Eén keer per dag worden de vuilnisbakken op mijn verdieping geleegd. Wie het recyclebare materiaal daarna komt ophalen, weet ik stom genoeg niet eens. Ik hoop dat het goed terechtkomt. Maar misschien moet ik de conciërge toch eens vragen of hij Cataki al kent.
Deze column verscheen op 16 mei 2019 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 