“Nee, ik kan je geen knuffel geven. Dan raak ik opgewonden.” De Braziliaanse televisiepresentator Silvio Santos steekt tijdens een benefietuitzending zijn ‘bewondering’ voor zangeres Claudia Leitte niet onder stoelen of banken. Zij probeert de situatie eerst nog te redden. “Van blijdschap bedoel je toch?” Maar Santos doet er nog een schepje bovenop: “Nee, nee, ik bedoel echt opgewonden.”
Het publiek lacht schaapachtig met hem mee. Maar Claudia Leitte voelt zich duidelijk niet op haar gemak. Vooral als Santos maar blijft doorgaan: “We klappen voor je als artiest, bewonderen je als vrouw. Maar zoals je eruit ziet, daardoor krijg je zin om je stoel uit te komen, wat biertjes te pakken en daarna wat ‘comfort’ te zoeken.”
Of zijn opmerkingen nou als compliment waren bedoeld of als grap, is me niet helemaal duidelijk. In ieder geval kon Claudia Leitte het niet waarderen. Op sociale media schreef ze later: “Ik voelde me voor schut gezet. Als we dit soort dingen meemaken, dan zien we wat veel vrouwen dagelijks meemaken, op heel veel plekken. Het is ongecontroleerd, wreed, het doet ons pijn en maakt ons bang. De provocatie is vermomd als grap, en mensen lachen omdat ze eraan gewend zijn en het normaal lijkt.”
De zangeres kreeg veel bijval. Helemaal omdat presentator Santos, de baas van één van de grootste televisiestations van het land, al veel langer foute opmerkingen maakt in zijn shows. Niet alleen vrouwonvriendelijk, maar ook racistisch van aard. Een jong meisje met afrokapsel vertelde hem bijvoorbeeld dat ze zangeres wil worden. “Met dat haar?” reageerde Santos. Het arme kind wist niet waar ze moest kijken.
Het zijn allemaal foute grappen, die soms onschuldig lijken, maar o zo vervelend en respectloos zijn. Silvio Santos is het wandelende cliché van de foute man die denkt dat hij alles zomaar kan zeggen. En dit soort mannen lopen in Brazilië, net als in de rest van de wereld, helaas maar al teveel rond. Daar is natuurlijk niets nieuws aan.
Toch werd er zelden zo heftig op gereageerd als nu. Het incident met zangeres Claudia Leitte kreeg veel aandacht en een deel van de Brazilianen riep dat Santos van de buis af moet. Maar wat was er dan eigenlijk anders deze keer?
Natuurlijk veranderen de tijden. Ook in Brazilië is de hele MeToo-beweging niet onopgemerkt gebleven. Dat speelt zeker een rol. Maar ik vermoed eerlijk gezegd dat de verkiezing van Jair Bolsonaro vooral de aanleiding van de ophef was. Want ook de net verkozen president wordt bekritiseerd om zijn vrouwonvriendelijke ‘grapjes’. Zoals dat de komst van zijn dochter na vier zoons een moment van zwakte was.
De frustratie van zijn tegenstanders over de verkiezing van Bolsonaro zorgde waarschijnlijk voor extra woede over de opmerkingen van presentator Santos. Overigens lijken de twee goed met elkaar te kunnen opschieten. Want de nieuwe president belde tijdens dezelfde benefietuitzending waarin Claudia Leitte optrad, zelf op naar Santos. In dat gesprek wisselden ze over en weer complimenten uit.
Tot walging van de Brazilianen die zowel Santos als Bolsonaro zien als onderdeel van een seksistische machocultuur. Een cultuur waarin foute grappen normaal worden gevonden. Maar één ding is duidelijk: steeds minder vrouwen vinden dit normaal gedrag. En hopelijk ook steeds minder mannen.
Deze column verscheen op 22 november 2018 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 