Dat Latijns-Amerika een continent is vol met macho’s, daar was ik al achter. Maar dat vrouwen zich er gewillig aan overgeven en dat machogedrag zelfs verdedigen, daar kijk ik toch elke keer weer van op.
Tijdens de Braziliaanse verkiezingscampagne werd voor mij pijnlijk duidelijk dat veel mensen hier niet alleen macho zijn, maar vooral ook enorm anti-feministisch. En dat wil in dit geval niet eens zeggen dat ze gelijke rechten voor mannen en vrouwen niet steunen. Maar je mond opendoen of zelfs de straat opgaan om die rechten op te eisen, dat hoor je als vrouw niet te doen.
De afgelopen weken voelde een deel van de Braziliaanse vrouwen zich daar juist wel toe geroepen. De reden daarvoor is de enorme populariteit van de extreemrechtse presidentskandidaat Jair Bolsonaro, de absolute favoriet voor de overwinning komende zondag. De conservatieve Bolsonaro strooide de afgelopen jaren met homofobe, racistische en ook vrouwonvriendelijke uitspraken.
Zo zei hij tegen een medeparlementariër dat ze het niet waard was om verkracht te worden, dat na vier zoons de komst van zijn dochter een moment van zwakte was en dat vrouwen niet hetzelfde hoeven te verdienen, omdat ze zwanger kunnen worden.
Honderdduizenden vrouwen gingen daarom woedend de straat op. Maar opvallend genoeg wist Bolsonaro daar juist handig van te profiteren. Want hoe harder de demonstranten riepen dat je zeker als vrouw niet op Bolsonaro moet stemmen, hoe meer het twijfelende deel van de vrouwelijke bevolking geneigd was om dat wel te doen. Simpelweg omdat ze zich niet met deze ‘feminazi’s’ wilden identificeren.
Feministen zijn in hun ogen agressief en hebben allemaal een hekel aan mannen. Een beeld dat natuurlijk niet specifiek geldt voor Brazilië. Maar ik ken weinig plekken waar het feminisme zo’n negatieve bijsmaak heeft gekregen als hier.
De vrouwen die de straat opgingen zouden dat allemaal met blote borsten doen, tot afgrijzen van de conservatieve Brazilianen. Toen ik het protest tegen Bolsonaro in São Paulo bezocht, heb ik welgeteld twee vrouwen met blote borsten gezien, waarvan de tepels bovendien waren afgeplakt. Maar dat maakte niets uit. Bolsonaro’s zoon Eduardo, zelf ook politicus, gooide nog wat olie op het vuur toen hij zei: “Rechtse vrouwen zijn mooier dan linkse. Ze laten hun borsten niet zien en poepen niet op straat. Rechtse vrouwen hebben meer hygiëne.”
Op sociale media circuleerden dit soort foto’s om dat idee kracht bij te zetten:
Veel aanhangers van Bolsonaro zeggen dat feminisme niet nodig is, omdat de huidige situatie prima is. Voor een groot deel van de Brazilianen is dat misschien ook zo. Maar zelf vind ik dat vaak moeilijk te begrijpen.
Toen ik laatst een vrouwelijke aanhangster vroeg om uit te leggen waarom ze op Bolsonaro stemt, probeerde haar man haar zelfvertrouwen vakkundig de grond in te trappen. Volgens hem is het voor vrouwen lastiger om de situatie goed uit te leggen, want “ze zijn tenslotte politiek veel minder geëngageerd.” Stomverbaasd vroeg ik hem wat alle vrouwen die de straat opgingen om tegen Bolsonaro te protesteren dan waren. Maar die vraag werd zonder antwoord weggewuifd.
Deze column verscheen op 25 oktober 2018 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 