Sandra Korstjens

Maar de omstreden presidentskandidaat Jair Bolsonaro kwam nét te kort om een tweede ronde op 28 oktober te vermijden.

Het is duidelijk dat de conservatieve Bolsonaro de grote favoriet is om er met de definitieve winst vandoor te gaan. En door alle ophef over zijn extreme uitspraken over homo’s, vrouwen en militaire dictaturen, zou je bijna vergeten dat er nog een andere kandidaat meedoet.

Die kandidaat is Fernando Haddad, de oud-burgemeester van São Paulo. Hij probeert zich te profileren als de kandidaat van de gematigdheid, als redelijk alternatief voor de uitgesproken Bolsonaro. Maar er zijn twee grote problemen. Het eerste is dat gematigdheid niet zo lekker scoort in een volledig gepolariseerd land. En het tweede probleem is dat miljoenen Brazilianen die boodschap van gematigdheid simpelweg niet geloven. Haddad is namelijk de kandidaat van de Arbeiderspartij. En die partij is hun ogen de grootste politieke boevenbende van het land.

Het meesterbrein van die bende is voor hen oud-president Lula, die op dit moment een gevangenisstraf van twaalf jaar uitzit wegens corruptie. Eigenlijk had Lula zelf opnieuw willen meedoen aan de verkiezingen dit jaar. Want hij mag dan gehaat worden door veel Brazilianen, bij miljoenen anderen is hij nog altijd razend populair. Maar vanwege zijn veroordeling werd eind augustus definitief besloten dat Lula zich niet verkiesbaar kon stellen. En dus schoof hij Haddad naar voren om hem te vervangen.

Maar Haddad is volgens veel Brazilianen niet meer dan Lula’s marionet. Aan de ene kant is dat een voordeel. Het was waarschijnlijk zelfs de belangrijkste reden dat Haddad afgelopen zondag 29 procent van de stemmen kreeg. Maar dat aantal is niet genoeg om in de tweede ronde van Bolsonaro te winnen. En dus zal Haddad iets moeten doen om twijfelende Brazilianen ervan te overtuigen dat hij geen Lula 2.0 is. En dat de Arbeiderspartij het ondanks dertien jaar aan de macht dit keer toch echt anders gaat aanpakken.

Een vrijwel onmogelijke taak. Want hoe houd je de fanatieke fans van Lula tevreden, terwijl je tegelijkertijd afstand van neemt van de oud-president in een poging om zijn critici voor je te winnen? Ik heb het antwoord ook niet, maar ik weet wel dat Haddad tot nu toe niet heel hard zijn best deed om het Lula-imago van zich af te schudden. Zo ging hij een dag na de eerste verkiezingsronde zelfs bij de oud-president op bezoek in de gevangenis. Niet de beste tactiek om de twijfelaars in jouw kamp te krijgen.

Het probleem is verder dat veel Brazilianen enorm bang zijn dat de linkse Arbeiderspartij Brazilië zal omtoveren tot een tweede Venezuela, het buurland waar de economie onder het linkse socialistische regime volledig in elkaar is gestort. Of die angst terecht is, daar kun je wat mij betreft wel even over discussiëren. Maar het feit dat de vicepresident van Haddad lid is van de Braziliaanse Communistische Partij, helpt natuurlijk niet om die angst weg te nemen. Net als het feit dat de presidentskandidaat niet wil toegeven dat Venezuela een dictatuur is geworden.

En dan is er ook nog het probleem dat het Haddad maar niet lukt om simpelweg sorry te zeggen voor de fouten van zijn partij. Gisteren vroeg ik hem tijdens een persconferentie wat de grootste fout van de Arbeiderspartij is geweest in al die jaren aan de macht. En of hij misschien zijn excuses daarvoor wilde aanbieden. “De grootste fout was dat we het politieke systeem niet hebben hervormd”, antwoordde hij zonder lang nadenken. Maar toegeven dat de Arbeiderspartij zelf ook een hele foute rol had in dat corrupte politieke systeem, dat was blijkbaar teveel gevraagd.

Toch lijkt Haddad zich wel degelijk te realiseren dat er iets moet veranderen in zijn campagne om nog een kans te maken. Gisteren verdween het gezicht van Lula plotseling van alle officiële campagnefoto’s. Haddad is niet Lula, lijkt de boodschap nu. De vraag is hoeveel Brazilianen dat gaan geloven. Ik heb zelf het vermoeden dat deze nieuwe strategie eerder deze week in de gevangenis is besproken.