Een prins, een gospelzanger, een generaal uit het leger, een advocate en een astronaut: ze lijken op het eerste gezicht weinig met elkaar gemeen te hebben. Maar in de Braziliaanse verkiezingsstrijd kijk ik nu al nergens meer van op. Want allemaal zijn ze al genoemd als potentiële vice-president voor een van de populairste presidentskandidaten.
Nog ruim twee maanden en dan mogen de Brazilianen in twee stemrondes beslissen wie de nieuwe leider moet worden van hun land. Een echt duidelijke favoriet is er nog niet. Oud-president Lula, die een goede kans zou maken, zit een gevangenisstraf uit voor corruptie en mag waarschijnlijk niet meedoen. Maar hij is lang niet de enige omstreden politicus die populair is. De kandidaat die steeds verder oprukt in de peilingen wordt ook wel de ‘Trump van de tropen’ genoemd.
Dat is een nette omschrijving van Jair Bolsonaro, die er veel conservatievere en radicalere ideeën op na houdt dan Donald Trump. Zo is Bolsonaro een oud-legerkapitein die openlijk zijn bewondering heeft uitgesproken voor de militaire dictatuur in Brazilië in de vorige eeuw. Die zei: “Ik heb vijf kinderen. Vier jongens en bij de vijfde was ik zwak en kwam er een meisje.” Hij ‘houdt niet van homo’s’ en gelooft dat voorlichting over geaardheid zorgt voor meer homoseksuele kinderen. Tegen een mede-politica zei hij meerdere keren dat ze het niet verdient om verkracht te worden, omdat ze lelijk is. Hij vindt het onzin dat vrouwen net zoveel horen te verdienen als mannen. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Als journalist hoor ik natuurlijk eigenlijk objectief te blijven, maar dat is best lastig met een kandidaat die zoveel racistische en vrouwonvriendelijke opmerkingen blijft maken. Maar in het conservatieve Brazilië is er een groeiend deel van de bevolking die zijn standpunten bejubelt. Voor veel van zijn aanhangers zijn criminaliteit en geweld de belangrijkste verkiezingsthema’s. Net als Bolsonaro geloven zij in een keiharde aanpak en zijn daarom soms bereid om over zijn meer controversiële meningen heen te stappen. Volgens zijn aanhangers zijn de voorbeelden die ik hierboven noem door de media overdreven of uit hun verband gerukt. Ook al heeft hij de uitspraken letterlijk gedaan.
Maar zo populair als Bolsonaro bij een deel van de Brazilianen is, zo gehaat wordt hij door de rest. De polarisatie die hij veroorzaakt is enorm. Veel politici willen dan ook absoluut niet met hem geassocieerd worden. En dus wordt Bolsonaro gedwongen zijn zoektocht naar een geschikte vice-president steeds verder uit te breiden. Tot nu toe nog altijd zonder concreet resultaat. En de tijd begint te dringen.
Maar Bolsonaro lijkt intussen juist te profiteren van het feit dat hij door de elite vaak belachelijk wordt gemaakt. Net zoals Trump dat ook al deed in de Verenigde Staten. En niet alleen Bolsonaro zelf, ook zijn kiezers worden vaak weggezet als achterlijke mensen. Dat drijft hen natuurlijk alleen maar verder in zijn armen.
Toch is het nog onduidelijk hoeveel kans Bolsonaro daadwerkelijk maakt. Geen enkele kandidaat zal een meerderheid halen in de eerste stemronde. Als Bolsonaro het tot de tweede ronde schopt, bestaat de kans dat een deel van de Brazilianen simpelweg uit angst voor hem en zijn radicale ideeën op de tegenstander zal stemmen: wie dat dan ook is. Maar er zijn ook veel mensen die de hoop in de Braziliaanse politiek volledig hebben opgegeven en een blanco stem zullen uitbrengen. En dat zou best nog eens gunstig kunnen uitpakken voor de ‘Trump van de tropen’.
Deze column verscheen op 2 augustus 2018 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 