Hij zou zonder twijfel een interessante president van Brazilië zijn geweest. Joaquim Barbosa deed het dan ook goed op alle lijstjes met potentiële presidentskandidaten. Met zijn donkere huidskleur trok hij sowieso al de aandacht in de enorm blanke Braziliaanse politiek. En bovendien was hij als rechter een corruptiebestrijder van het eerste uur.
Maar degenen die hadden gehoopt in oktober op hem te kunnen stemmen, werden deze week teleurgesteld. Want Barbosa kondigde aan dat hij niet meedoet aan de presidentsverkiezingen. Aan een Braziliaanse krant legde hij uit waarom: “Politici hebben een politiek systeem geschapen dat erop gebaseerd is dat ze er zelf van profiteren. Het systeem heeft geen uitlaatklep. De Braziliaanse burger zal constant door dit systeem gegijzeld worden. Je kunt het niet veranderen.”
Het is op z’n zachtst gezegd een pessimistische boodschap. Maar Barbosa verwoordt hiermee wel wat heel veel mensen denken. Eigenlijk zijn Brazilianen helemaal geen pessimisten. Althans, zo leerde ik ze vijf jaar geleden niet kennen. En in het dagelijks leven zijn veel Brazilianen die ik ontmoet vaak bijzonder positief en ontspannen ingesteld. Alles komt vast wel goed. Nou ja, behalve met de politiek in hun land. Dat is volgens velen een verloren zaak.
Ondanks allerlei maatregelen om corruptie tegen te gaan, is 96 procent van de Braziliaanse managers er volgens een onderzoek van Ernst & Young van overtuigd dat corruptie in hun land wijdverspreid is. Of dat daadwerkelijk zo is dat weten we natuurlijk niet zeker. Feit is wel dat grote corruptiezaken hier de laatste jaren volop in het nieuws zijn. Dat zal op z’n minst hebben bijgedragen aan het gevoel dat hier leeft: dat corruptie een onuitroeibaar probleem is in Brazilië.
En misschien is dat gevoel niet alleen pessimistisch, maar ook gewoon heel realistisch. Daar komt nog eens bij dat de Brazilianen niet heel veel reden hebben om optimistisch te zijn. Na een zware economische recessie gaan de cijfers volgens macro-economen nu langzaam de goede kant op. Maar in de dagelijkse praktijk merken veel mensen daar weinig van. Zo is de werkloosheid hier nog steeds torenhoog.
Maken de verkiezingen straks dan eigenlijk nog verschil? Zakelijk gezien waarschijnlijk wel. Vooral omdat de uitslag nog volstrekt onduidelijk is staat het land nu eigenlijk op pauze. Buitenlandse investeerders wachten af welke koers de nieuwe president straks zal nemen.
Maar Joaquim Barbosa zal dat dus niet zijn. Volgens hem gaan ook deze verkiezingen het systeem niet veranderen. Veel mensen geven hem daarin waarschijnlijk gelijk. Dat de oud-rechter niet meedoet aan de verkiezingen zal hen dan ook niet uitmaken. Want steeds meer pessimistische Brazilianen die ik spreek zijn vast van plan om straks blanco te gaan stemmen.
Deze column verscheen op 10 mei 2018 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 