Grote pullen bier, braadworst met zuurkool en typische houten chalets. Afgelopen weekend werd ik ondergedompeld in een soort Braziliaans Duitsland. In het dorpje Monte Verde lijkt het motto: hoe Duitser, hoe beter. En dat is ook precies de reden waarom Braziliaanse toeristen het fantastisch vinden.
Het is een gek soort toerisme dat je op meer plekken in Brazilië tegenkomt. Dorpjes worden op een overdreven kitscherige manier omgetoverd tot ‘Europese’ vakantieoorden. Want alles wat uit het buitenland komt, is in de ogen van veel Brazilianen beter. Exotisch, smaakvol en van goede kwaliteit.
“Zo ziet Europa er toch ook uit?” vraagt een Braziliaanse vriendin als we samen door het dorp lopen. Het lijkt alsof ik de plek moet goedkeuren. Want als Nederlander ben ik natuurlijk de expert. Haar vraag klinkt onzeker. Zou ze teleurgesteld zijn als ik zeg dat het dorp me weliswaar aan Duitsland doet denken, maar dat het toch niet echt hetzelfde is? Waarschijnlijk wel.
Een heel volk over één kam scheren, is natuurlijk altijd een slecht idee. Maar over het algemeen kun je gerust zeggen dat Brazilianen een minderwaardigheidscomplex hebben. Vooral ten opzichte van het in hun ogen superieure Europa en de Verenigde Staten. Er is zelfs een officiële uitdrukking voor: het ‘complexo de vira-latas’, vrij vertaald het ‘bastaardcomplex’.
Brazilianen zien zichzelf en hun land als cultureel en politiek inferieur. Dat het land mooi is, dat snappen ze vaak nog wel. Een veelgehoorde opmerking is dat het land geografisch perfect is. Zo komen er geen aardbevingen, tsunami’s en orkanen voor. Maar daarna vervolgen ze zuchtend: “Het is alleen jammer dat hier Brazilianen wonen.”
Europa en de Verenigde Staten worden door vrijwel alle Brazilianen bewonderd. Juist ook door de rijkere Brazilianen, die in levensstijl niets voor ons onderdoen. In die andere landen hebben ze hun zaakjes tenminste goed op orde, is de opvatting. Wij Brazilianen bakken er zelf niets van.
Het is een collectieve onzekerheid waardoor ik me vaak ongemakkelijk voel. Als ik geïnteresseerde Brazilianen uitleg hoe bepaalde zaken in Nederland zijn geregeld, kijken ze me vaak alleen maar bewonderend aan.
Natuurlijk hebben ze gelijk dat corruptie, geweld en armoede reële problemen zijn in Brazilië. Maar door zo af te geven op hun eigen cultuur, vergeten ze vaak te snel alle goede dingen hier: hun improvisatietalent, enorme gastvrijheid en creativiteit. Bovendien doen de Brazilianen met hun fantastische muziek cultureel gezien al helemaal niet onder voor andere landen.
Maar trots zijn op hun land is voor veel Brazilianen gewoon erg moeilijk. Als ik na het weekend mijn kapotte auto bij de garage langs breng, vraagt de eigenaar: “Kom je uit Nederland? Waarom ben je dan in vredesnaam hier?”
Deze column verscheen op 23 november 2017 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 