Voor je vijftigste al met pensioen? Daar kunnen de meeste Nederlanders natuurlijk alleen maar van dromen. Maar in Brazilië is het helemaal niet zo zeldzaam dat veertigers al met pensioen gaan. De gemiddelde leeftijd waarop mannen hun pensioen aanvragen, is 55 jaar. Bij vrouwen is dat zelfs nog iets lager: zij stoppen gemiddeld op hun 53ste al met werken.
Dat kan allemaal omdat Brazilië nog steeds geen minimumpensioenleeftijd kent. Vrouwen mogen vaak na dertig jaar werken al met pensioen, mannen na 35 jaar. Vooral als ambtenaar is dat erg prettig, omdat je ook nog eens gewoon je laatstverdiende salaris volledig krijgt doorbetaald. Dan zou je toch wel gek zijn om nog vrijwillig verder te werken?
Maar aan dat alles hangt natuurlijk wel een prijskaartje. De rest van de werkende bevolking moet ervoor zorgen dat al die pensioenen worden betaald. Dat is nu al een hele klus, maar als straks de vergrijzing hier ook in alle hevigheid toeslaat, zal het simpelweg onmogelijk zijn.
Daarom probeerden vrijwel alle Braziliaanse presidenten in de recente geschiedenis de pensioenregels aan te passen. Maar tot nu toe tevergeefs. Je kunt begrijpen dat de meeste Brazilianen niet bepaald staan te springen om straks opeens zeker tien jaar langer door te moeten werken. Toch is dat wel wat de huidige president Temer wil.
Temer kwam vorig jaar aan de macht doordat zijn voorganger Dilma Rousseff werd afgezet. Als vicepresident schoof hij door en kreeg hij opeens alle macht in handen. Hoewel hij zelf ook nogal onder vuur ligt door beschuldigingen van corruptie. Deze week ontplofte er bovendien een politieke bom in Brazilië toen bleek dat eenderde van Temers kabinet door justitie zal worden onderzocht. Populair is de president dan ook absoluut niet. Slechts zo’n 10 procent van alle Brazilianen steunt hem als president.
Maar Temer wil koste wat kost zijn naam in de geschiedenisboeken schrijven. Hij lijkt het tot zijn persoonlijke missie te hebben gemaakt om Brazilië door het bijzonder pijnlijke proces van pensioenhervormingen te loodsen. Zo wil hij dat de Brazilianen pas op hun 65ste met pensioen kunnen gaan. Bovendien wil hij dat ze langer moeten werken om hun maximale pensioen te krijgen. En het verschil tussen mannen en vrouwen moet verdwijnen.
Nu is het zijn taak om het Congres te overtuigen van zijn plannen. En dat is nog niet zo makkelijk. Daarom zijn de oorspronkelijke plannen alweer aangepast. Of het genoeg gaat zijn om straks alle pensioenen te kunnen blijven betalen, is de grote vraag. Maar Temer is vastbesloten om door te zetten.
Bovendien heeft hij weinig keuze: als het hem niet lukt om de hervormingen erdoor te krijgen, dan is hij een impopulaire president die ook nog eens niets voor elkaar kreeg. Als het hem wel lukt, dan zullen pas echt veel Brazilianen hem gaan haten. Maar dat maakt Temer blijkbaar niet zoveel uit. “Als ik populair zou zijn, zou ik geen impopulaire maatregelen kunnen nemen”, zei hij een tijdje geleden. Het is de ijzeren logica van een niet-gekozen president. Maar wel een die de toekomst van de Brazilianen zomaar zou kunnen veranderen. Of ze dat nu leuk vinden of niet.
Deze column verscheen op 13 april 2017 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 