Dat ‘de Braziliaan’ niet bestaat, daar was ik hier al snel achter. Brazilianen van Libanese afkomst, Italiaanse, Japanse, Afrikaanse: alles is mogelijk. Het gevolg is dat het wij-zijgevoel zoals dat in veel Europese landen nog altijd toeneemt, hier eigenlijk niet voorkomt. Buitenlanders zijn over het algemeen welkom.
Of dat de reden is, weet ik natuurlijk niet zeker, maar in ieder geval nam het aantal asielaanvragen in Brazilië de afgelopen vijf jaar met drieduizend procent toe. Nu is het zo dat het er in 2010 ook maar duizend waren. Een bizar kleine hoeveelheid voor een land met 200 miljoen inwoners. Dat het toen economisch juist heel goed deed.
In 2015 was het aantal aanvragen, vooral door de oorlog in Syrië, gestegen tot bijna 30.000. Overigens waren dat er in dat recordjaar 2015 in Nederland zeker twee keer zoveel. Maar goed, tienduizenden vluchtelingen zagen het dus zitten om een toekomst in Brazilië op te bouwen.
Een dappere keuze. Want steun van de overheid is hier minimaal. Veel Syrische vluchtelingen worden in grote mate aan hun lot overgelaten. Bovendien is het land in diepe crisis. Veel Haïtianen die hier een paar jaar geleden kwamen, verlaten het land intussen weer, omdat er simpelweg geen werk is.
Maar tegelijkertijd is er een groot verschil met Europa. In Brazilië lijkt steeds meer een tegengestelde beweging op gang te komen. Bij ons wordt het vluchtelingen en andere immigranten alleen maar moeilijker gemaakt. Brazilië maakt in de tussentijd juist stappen vooruit. Zo werd er deze maand een nieuwe migratiewet aangenomen door het Braziliaanse parlement. Door de nieuwe wet worden de rechten van migranten op allerlei vlakken vergroot.
De nieuwe wet was hard nodig, omdat de voorganger nog stamde uit 1980, de tijd van de Braziliaanse dictatuur. Maar wat opviel, was dat er eigenlijk maar weinig over werd gepubliceerd in Braziliaanse media. Vluchtelingen en andere immigranten zijn hier simpelweg geen nationaal debat.
Nu kun je natuurlijk zeggen dat dat komt omdat het om weinig mensen in een groot land gaat. Maar dat is niet helemaal waar. Er zijn namelijk alleen al 1,18 miljoen geregistreerde permanente immigranten in Brazilië.
Zelf ben ik er daar ook één van. Een immigrant, een gelukszoeker. Op zoek naar nieuwe werkuitdagingen in een land met een beter klimaat. En met dank aan de soepele Braziliaanse wet heb ik intussen zelfs geen tijdelijke verblijfsstatus meer maar een permanente. Die kreeg ik simpelweg omdat mijn dochter hier is geboren.
Mijn dochter die zich door haar geboorteplek en haar ouders zowel Braziliaans als Nederlands mag noemen. En hoewel een dubbele nationaliteit in Nederland helaas steeds vaker als iets negatiefs wordt gezien, zie ik het als een cadeau. Een cadeau dat ze bovendien niet zomaar kan teruggeven. Want ook al mag ‘de Braziliaan’ dan niet bestaan, als je er eenmaal één bent, dan blijft dat ook zo.
Deze column verscheen op 15 december 2016 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 