Ratten die een zinkend schip verlaten. Daaraan deden de politici van de grootste Braziliaanse coalitiepartij, de PMDB, me deze week nog het meest denken. Het klinkt misschien erg hard, maar als het om macht gaat, is deze partij er altijd als eerste bij. En niet altijd op een even nette manier. Maar daar kom ik straks op terug.
De PMDB zat de afgelopen dertig jaar vrijwel altijd in de coalitie. Zonder ooit zelf een eigen gekozen president te hebben geleverd overigens. Dat zegt dus niets: achter de schermen is het meestal de PMDB die de touwtjes stevig in handen heeft.
Maar nu er een afzettingsprocedure loopt tegen president Dilma Rousseff van de Arbeiderspartij en het land in economische crisis verkeert, stapt de PMDB uit de coalitie. Daarmee luisteren ze naar ‘de stem van het volk’, zegt de partij. Een meerderheid van de Brazilianen wil namelijk dat Rousseff wordt afgezet. Maar de PMDB heeft denk ik vooral geconcludeerd dat het voor henzelf interessanter is om te breken met de regering.
De manoeuvre van de PMDB kan weleens cruciaal zijn voor de politieke toekomst van president Rousseff, de toekomst van Brazilië én de toekomst van de PMDB-politici. Om de afzettingsprocedure tegen haar in het Huis van Afgevaardigden te blokkeren, heeft Rousseff een derde van de stemmen nodig. Met het verlies van de PMDB als coalitiepartner wordt het enorm lastig om die stemmen bij elkaar te sprokkelen. Helemaal omdat andere coalitiepartijen waarschijnlijk het voorbeeld van de PMDB zullen volgen.
Als Rousseff wordt afgezet – en dat is nog steeds een grote ‘als’, want niets is zeker in deze politieke soap – dan is dat overigens niet vanwege corruptie, zoals veel mensen denken. Er is namelijk helemaal geen bewijs dat Rousseff corrupt zou zijn. De afzettingsprocedure die nu loopt, draait om de beschuldiging dat zij in het verkiezingsjaar 2014 met cijfers zou hebben gegoocheld om haar regering in een beter daglicht te zetten.
Maar goed, laten we er even van uitgaan dat Rousseff inderdaad het veld moet ruimen. Dan is dat in mijn ogen ergens toch een beetje gek. Want de president is juist een van de weinige politici die rondwandelen in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia tegen wie geen strafzaak loopt.
Neem nu alleen al de impeachment-commissie (de commissie die over afzetting beslist) die is aangesteld om de beschuldigingen tegen Rousseff te onderzoeken. Die commissie bestaat uit 65 leden. Meer dan de helft van hen wordt verdacht van corruptie of andere strafbare feiten.
En nog wat meer ‘leuke’ cijfers: van de 513 parlementsleden, worden er maar liefst 303 in strafzaken onderzocht of beschuldigd. Van de 81 senatoren zijn dat er 49. Bovendien wordt de lijst van politici die van corruptie worden beschuldigd alleen maar langer en langer, doordat er telkens weer nieuwe onthullingen worden gedaan in Operatie Wasstraat, zoals het grote corruptieschandaal rondom staatsoliebedrijf Petrobras wordt genoemd.
Als Rousseff wordt afgezet, zal de vicepresident het overnemen. Dat is Michel Temer van, je raadt het al… de PMDB. Ondanks de breuk van zijn partij met de regering legt hij zijn functie niet neer. Hij zou wel gek zijn natuurlijk. Maar ook Temer wordt verdacht van corruptie. Net als veel van zijn partijgenoten. Vandaar die ratten dus…
Veel Brazilianen met wie ik spreek, zijn over de politiek pessimistischer dan ooit tevoren. Een ruime meerderheid van de Brazilianen is voorstander van impeachment. Maar er zijn maar weinig Brazilianen die blij zijn als de huidige vicepresident Michel Temer het overneemt.
Brazilië heeft een nieuwe generatie politici nodig. Maar ja, waar haal je die zo snel vandaan?
Deze column verscheen op 31 maart 2016 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 