Tienduizenden Brazilianen stonden er op het strand van Copacabana, een paar jaar geleden. Toen bekend werd dat Rio de Janeiro de Olympische Spelen van 2016 zou mogen organiseren, explodeerde de stad van vreugde. De ‘cariocas’, de inwoners van Rio, gloeiden van trots, net als de rest van het land.
Het was de tijd van ongekende economische groei: 7,5 procent in 2010. Miljoenen Brazilianen klommen op uit de armoede en begonnen te consumeren. President Lula van de Arbeiderspartij werd opgehemeld in binnen- en buitenland. Brazilië was de B van de BRIC-landen, de club van opkomende wereldmachten. Iedereen was optimistisch, alles zou alleen maar beter worden.
In de vroege eerste uurtjes van het Olympische jaar 2016 stonden er opnieuw tienduizenden op het strand van Copacabana, de beste plek ter wereld om Oud en Nieuw te vieren. Er was vuurwerk, mensen dansten en zongen. Maar de traditionele feestvreugde verdoezelt de grote verandering die Brazilië sinds 2009 doormaakte. Het land heeft een kater, een collectieve depressie.
De economie groeit niet meer, in tegendeel: na een rampzalig 2015 is de algemene verwachting dat de Braziliaanse economie ook dit jaar zal krimpen. De inflatie is gestegen, de Braziliaanse real is in waarde gedaald en de werkloosheid neemt toe. Volgens een recente opiniepeiling maakt 66% van de Brazilianen zich grote zorgen over de economie.
Misschien dat grondige hervormingen en intelligente maatregelen van de regering het tij zouden kunnen keren. Maar de regering heeft geen tijd, want president Dilma Rousseff is verwikkeld in een politieke strijd met de oppositie. Die wil niets liever dan haar vertrek dit jaar.
Een ding is zeker: de politieke crisis verergert de economische ellende. En waarschijnlijk zijn de Braziliaanse politici nog maanden bezig elkaar te bevechten.
Ook zeker is dat dit nieuwe jaar nóg meer corruptieschandalen zal kennen. De politieke crisis in Brazilië draait grotendeels om een niet aflatende stroom onthullingen in het corruptieschandaal rond staatsoliebedrijf Petrobras. Elke maand van 2015 bleek er wel weer een andere politicus smeergeld te hebben aangenomen. En dat zal in 2016 ongetwijfeld doorgaan.
Dat is niet goed voor het vertrouwen van de Brazilianen in de politiek. En dat was toch al niet zo groot. Bij het vorige grote evenement in het land, het WK voetbal in 2014, gingen honderdduizenden mensen de straat op om te protesteren tegen zoveel ‘geldverspilling’. Voorlopig zijn er nog geen grote protesten tegen de Olympische Spelen. Maar dat wil niet zeggen dat er geen kritiek is.
“Die stadions hebben ze in een paar jaar gebouwd”, zei een mevrouw in Rio tegen me. “Maar ik sta verdomme al maanden op een wachtlijst voor een operatie. De ziekenhuizen hier vallen van ellende uit elkaar maar er zijn wel miljoenen voor nieuwe stadions?” Van enthousiasme voor de Spelen is in Rio nog niet veel te merken.
Natuurlijk: de Olympische Spelen zijn nog ver weg, het is te vroeg. Als er straks echt gesport wordt, gaan de cariocas ongetwijfeld zorgen voor de leukste Spelen ooit. En misschien lukt het de Brazilianen om in de top tien te eindigen, qua medailles. Dat is tenminste het doel.
Maar voorlopig kan het de gemiddelde Braziliaan niet interesseren. Die droomt van meer banen, in plaats van meer medailles.
Deze column verscheen op 7 januari 2016 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 