Het is een van die onderwerpen waar je als correspondent in Latijns-Amerika niet omheen kunt: geweld. Net als andere negatieve cliché onderwerpen over dit continent, zoals armoede en corruptie. Het zijn inderdaad clichébeelden, maar dat betekent niet dat ze geen deel uitmaken van de werkelijkheid. En juist daarom is het berichten erover vaak zo lastig.
Volgens het woordenboek is een cliché een ‘overbekende waarheid’ of een ‘dooddoener’. Vanuit journalistiek oogpunt zou een cliché onderwerp dan ook afgezaagd zijn, iets dat allang bekend is bij de lezer of kijker. Eigenlijk zijn het de onderwerpen die je liever vermijdt als correspondent.
Nu kun je je natuurlijk in eerste instantie afvragen of al die clichébeelden wel kloppen. Vaak reageren Europese bezoekers in Brazilië verrast. Zo voelen ze zich hier een stuk veiliger dan ze hadden verwacht. Want natuurlijk word je hier echt niet op elke straathoek beroofd. Wat simpele voorzorgsmaatregelen zijn vaak genoeg om een heleboel ellende te voorkomen. Helemaal als je gewoon op de gebaande toeristenpaden blijft.
Je zou dan ook kunnen zeggen dat het mijn taak is om het clichébeeld van Brazilië en Latijns-Amerika bij te stellen. Te laten zien dat er ook een andere kant aan het verhaal zit. Daar ben ik het helemaal mee eens. Want als er iets is dat ik niet wil doen, dan is het wel uitsluitend vooroordelen bevestigen en angst aanwakkeren. Alleen is er een probleem. Regelmatig duiken er verhalen op die compleet aan het bestaande clichébeeld voldoen. En die zeker niet minder correct of nieuwswaardig zijn.
Deze week bijvoorbeeld werden er nieuwe schokkende cijfers bekend gemaakt over politiegeweld in Brazilië. Wat blijkt: alleen al in 2014 werden minstens 3022 mensen door de Braziliaanse politie doodgeschoten. Zeker acht per dag. Waarschijnlijk zijn het er zelfs nog meer, omdat een aantal staten geen cijfers hebben vrijgegeven. Nu wonen er 200 miljoen mensen in Brazilië, maar acht per dag is gewoon belachelijk veel.
En dan hebben we het nog niet eens over het totale aantal geweldsdoden in Brazilië. Dat zijn er jaarlijks meer dan 50.000. Meer mensen dan in veel oorlogen en officiële conflictgebieden om het leven komen.
Het zijn cijfers waar je niet aan voorbij kunt gaan. En die tegelijkertijd het beeld dat veel Nederlanders over dit land hebben bevestigen. Of ik het nu leuk vind of niet: als correspondent in Brazilië is geweld voorlopig een terugkerend, onvermijdelijk en vooral belangrijk onderwerp. Want het clichébeeld over een land kan ook gewoon de keiharde dagelijkse realiteit zijn.
Deze column verscheen op 8 oktober 2015 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 