Jaime Gold fietste regelmatig over een van de prettigste fietspaden van Rio de Janeiro. Het pad slingert zich om een groot stadsmeer heen. Het is dé plek waar inwoners van de omliggende rijke wijken na hun werk graag gaan wandelen, hardlopen of fietsen.
Maar die avond in mei ging het mis. De 56-jarige arts werd overvallen en kreeg meerdere messteken in zijn buik. Hij stierf de volgende ochtend in het ziekenhuis. De daders namen onder andere zijn fiets, portemonnee en telefoon mee.
Drie minderjarige jongens werden opgepakt en stonden vorige week voor de rechter. Degene die Jaime Gold daadwerkelijk had neergestoken, is pas zestien jaar oud. En dat betekent dat hij uiteindelijk een gevangenisstraf kreeg van maximaal drie jaar. Veel te weinig vinden veel Brazilianen. 87 procent van de mensen wil dan ook dit soort jongens net als volwassenen wordt berecht. In dat geval had de straf kunnen oplopen tot dertig jaar.
Al jaren woedt er in Brazilië een verhitte discussie over een verlaging van de strafbare leeftijd. Maar nu lijkt een aanpassing van de wet dichterbij dan ooit. Dat komt vooral omdat het huidige congres het meest conservatieve is in de afgelopen vijftig jaar. Vorige week stemde het Huis van Afgevaardigden dan ook in met een wetswijziging om de strafbare leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar. Die verlaging geldt voor ernstige misdaden zoals moord, doodslag of verkrachting. Of de wetswijziging er echt komt zal nu vooral afhangen van de Senaat. Maar het eerste succes is binnen voor de miljoenen voorstanders.
Ik begrijp de frustratie van de Brazilianen. Echt waar. Brazilië is een heerlijk land, maar de onveiligheid is gewoon een enorm probleem. Elk jaar komen er meer dan 50.000 mensen door geweld om het leven. Wat Jaime Gold is overkomen, is iedereens grootste angst. Toch vraag ik me af wat een verlaging van de strafbare leeftijd zal opleveren.
Wordt het veiliger op straat? Ik geloof er niets van. Volgens schattingen wordt slechts één procent van alle moorden door 16 of 17-jarigen gepleegd. Bovendien laten die zich echt niet allemaal afschrikken door een aanpassing van de wet. Want het is een feit dat de meeste daders nooit worden gepakt. En als ze wel worden gearresteerd en veroordeeld, dan zouden ze dus terechtkomen in de toch al overvolle gevangenissen voor volwassenen. Waar tientallen mensen opgepropt in een cel zitten. Gevangenissen zijn dan ook eerder een leerschool voor criminelen, dan dat die jongens er beter uitkomen.
Toch lijkt het veel voorstanders niet eens te gaan om het verbeteren van de veiligheid. Zo schreef een bekende tv-presentatrice op haar website: “Wetten zijn er niet om misdaden te voorkomen, maar om ze te bestraffen.” Het gaat dus om wraak. Ook als de dader nog een kind is. Ik vraag me vooral af waar het dan uiteindelijk stopt. Voorlopig bij zestien jaar. Maar elf procent van de Brazilianen wil zelfs 12-jarigen als volwassenen veroordelen.
Dus waar trek je de grens? Wanneer is iemand volwassen genoeg? En wanneer verdien je nog een tweede kans?
Deze column verscheen op 9 juli 2015 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 