Verandering: het lijkt vaak wel een soort toverwoord bij verkiezingen. Zijn de mensen ontevreden? Dan gooien we er gewoon wat veranderingen tegenaan. Dan komt alles goed. Maar wat als de mensen dat niet willen? Of lastiger nog, als ze niet meer weten wat ze willen?
Bij de verkiezingen in Brazilië wordt het woord ‘verandering’ voorlopig nog volop gebruikt. Zelfs de huidige president Dilma Rousseff sprak deze week over verandering, terwijl het toch echt haar bedoeling is om aan de macht te blijven.
De eerste horde voor haar herverkiezing is inmiddels genomen. Afgelopen zondag was de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. President Dilma van de linkse Arbeiderspartij en haar rivaal van de centrumrechtse PSDB, Aécio Neves, kwamen als overwinnaars uit de bus. Zij zullen het op 26 oktober in de tweede ronde tegen elkaar opnemen. Beiden spraken in hun overwinningstoespraken over verandering. Maar na de verkiezingsuitslag van afgelopen zondag vraag ik me sterk af hoeveel Brazilianen dat daadwerkelijk willen.
De Arbeiderspartij van Dilma Rousseff is inmiddels al twaalf aan de macht in Brazilië. In die tijd veranderde er veel, maar de laatste jaren gaat het economisch gezien weer slechter. Bovendien zijn een heleboel dingen gelijk gebleven. Onderwijs en gezondheidszorg zijn nog altijd slecht in Brazilië. En er lopen nog altijd belachelijk veel corrupte politici rond.
Daarom gingen vorig jaar juni duizenden Brazilianen de straat op. Om te eisen dat de dingen zouden veranderen in hun land. Maar na een korte periode van grote protesten werd het stil. En in de stemhokjes kozen maar weinig Brazilianen voor een andere aanpak.
Want zelfs als Dilma Rousseff verliest, en Aécio Neves straks aan het roer zou staan, dan kun je dat amper verandering noemen. Misschien wel ten opzichte van de afgelopen twaalf jaar waarin de Arbeiderspartij aan de macht was. Maar Neves is de clichépoliticus in Brazilië: blank, een lange carrière in de politiek en afkomstig uit een rijke familie. Krijgen we met hem een nieuw Brazilië? Ik zie het nog niet gebeuren.
Niet alleen bij de presidentskandidaten koos Brazilië voor continuïteit. Corrupte politici wonnen gewoon opnieuw zetels. Niemand werd afgestraft voor wanbeleid. En het Congres was zelden zo conservatief als op dit moment.
Brazilianen willen blijkbaar geen verandering. En toch spreek ik bijna nooit iemand die vindt dat het goed gaat met Brazilië. Kozen ze dan voor de bekende weg omdat er geen geschikt alternatief was? Of is het gewoon een kwestie van geduld? Is echte verandering een langzaam proces?
Ik denk zelf dat er nog iets anders aan de hand is. Want hoe ontevreden veel Brazilianen ook zijn, uiteindelijk gaat het tegenwoordig wel beter dan twintig jaar geleden. De angst voor het onbekende kan vaak groter zijn dan de behoefte aan verandering.
Gelukkig zitten de Brazilianen dan goed met zowel Rousseff als Neves in de eindstrijd. Net als de voorgaande zes verkiezingen nemen de linkse Arbeiderspartij en de centrumrechtse PSDB het op 26 oktober tegen elkaar op. Wat dat betreft is er zéker geen sprake van verandering.
Deze column verscheen op 9 oktober 2014 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 