Mijn woonplaats São Paulo heeft een verkeersprobleem. En niet zo’n kleintje ook. Miljoenen auto’s sluiten elke avond weer aan in kilometerslange files. Vertrek je op het verkeerde tijdstip van huis, dan ben je in deze stad rustig twee uur onderweg naar een afspraak.
Ook het openbaar vervoer is niet om over naar huis te schrijven. Sommige mensen nemen de helikopter naar hun werk, maar dat is uiteraard alleen weggelegd voor de superrijken.
Fietsen lijkt dan ook de oplossing. Maar dat is in deze enorme metropool met chaotisch verkeer niet zonder risico. Brazilianen zijn normaal gesproken erg sociale mensen, maar als ze eenmaal achter het stuur zitten, is daar helaas weinig van te merken. Bovendien zijn ze simpelweg niet gewend aan fietsers in het verkeer.
De afgelopen jaren gebeurden er alleen al in São Paulo dan ook honderden dodelijke ongelukken met fietsers. Eén van de slachtoffers was de 33-jarige Juliana Dias, die in maart 2012 omkwam toen ze op haar fiets geraakt werd door een bus. Juliana was een zogenaamde ‘fietsactivist’, die zich inzette voor een veiligere fietsomgeving. Haar dood zorgde voor protesten in het hele land en een nationaal debat.
Toch gebeurde er pas echt iets toen São Paulo begin vorig jaar een nieuwe burgemeester kreeg. Hij besloot dat de veiligheid van fietsers prioriteit moest krijgen. Sindsdien zijn op steeds meer plekken fietspaden gecreëerd en rijstroken worden soms gedurende een deel van de dag alleen opengesteld voor fietsers.
Veel automobilisten vinden het maar niets dat ze opeens de weg moeten delen. Op Facebook werd bijvoorbeeld vorige week een filmpje gedeeld waarop te zien is hoe een automobiliste over de rijbaan voor fietsers langs een file rijdt. Ze wordt uiteindelijk door een aantal fietsers gedwongen te stoppen en stapt na een korte discussie boos uit haar auto.
Toch kunnen de fietsers hier zelf ook nog een hoop verbeteren. Zo zat ik afgelopen weekend ’s avonds achter het stuur in de auto toen ik plotseling een fietser voor me zag. In donkere kleding en zonder licht. Als een soort kamikazepiloot schoot ze tussen de auto’s door. Dan maak je het er natuurlijk ook niet veiliger op voor jezelf.
Met de aanleg van de nieuwe fietspaden is er inmiddels een flinke discussie ontstaan tussen voor- en tegenstanders. De fietsers zeggen dat zij ook recht hebben op ruimte op de weg. De tegenstanders zeggen dat de verkeersproblemen alleen maar worden verergerd, doordat er door de aanleg van fietspaden minder ruimte overblijft voor auto’s.
Eerlijk is eerlijk, een echte oplossing voor de verkeersproblemen is het fietsen sowieso nog niet. Want de meeste Braziliaanse fietsfanaten zien fietsen meer als manier om te sporten dan als vervoermiddel om van A naar B te komen.
’s Avonds laat en in het weekend zie je vaak grote groepen door de stad rijden. Maar tijdens de spits durft nog maar een enkeling het aan. En juist het feit dat er zo weinig fietsers op de weg zijn, maakt het zo gevaarlijk. Want niemand is gewend aan die onverwachte fietser die opeens langskomt.
Misschien dat de nieuwe fietspaden van de burgemeester daar uiteindelijk verandering in gaan brengen. Maar ik wacht toch nog maar even voordat ik hier een fiets koop.
Deze column verscheen op 4 september 2014 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 