De Facebookpagina van ‘Guarujá Alerta’ staat vol met foto’s van overvallers, gestolen auto’s en drugsvangsten van de politie. In schreeuwerige hoofdletters worden de inwoners van de Braziliaanse stad Guarujá, aan de kust bij São Paulo, voor allerlei gevaren gewaarschuwd.
De pagina heeft meer dan 50.000 likes. Want Brazilianen zijn vaak geobsedeerd door geweld. Televisieprogramma’s over misdaad trekken miljoenen kijkers. En websites zoals ‘Guarujá Alerta’ zijn ontzettend populair. Maar die fascinatie voor geweld, die meestal voortkomt uit angst, brengt ook gevaren met zich mee.
Dat bleek toen de beheerder van ‘Guarujá Alerta’ een fout maakte. Een hele grote fout. Op de pagina verschenen geruchten over een kidnapper die in de stad actief zou zijn. De vrouwelijke kidnapper zou de kinderen gebruiken bij voodoo-rituelen.
De beheerder gaf aan dat het om een gerucht ging. Maar daarbij vergat hij de gedachten van veel van zijn lezers: waar rook is, is vuur. Het gerucht ging een eigen leven leiden. En toen er ook nog een politieschets van de mogelijke dader werd geplaatst, ging het mis.
De tekening leek volgens een aantal mensen op de 33-jarige Fabiane Maria de Jesus, moeder van twee kinderen. En ook al was de schets intussen van de Facebookpagina verwijderd, en benadrukte de beheerder van ‘Guarujá Alerta’ nog een keer dat het alleen een gerucht was, het lot van Fabiane was bezegeld.
Afgelopen zaterdag haalt ze op de terugweg van de kerk nog een boodschap. Op het moment dat ze de winkel uitkomt wordt ze aangevallen door een woedende menigte. Op internet staan gruwelijke filmpjes en foto’s van het incident. Fabiane wordt op straat in elkaar geslagen, terwijl tientallen mannen, vrouwen en kinderen toekijken.
Bewusteloos ligt ze op de grond. Een jongen pakt haar haren vast en slaat haar hoofd op de grond. Een ander slaat haar met zijn fiets. Vervolgens bindt iemand een fietsband om haar pols en sleept haar meters over de stoffige weg.
Twee dagen later sterft Fabiane in het ziekenhuis. De politie verklaart dat het gerucht absoluut niet waar was. De vrouw had geen strafblad en werd nergens van verdacht. De politieschets die ‘Guarujá Alerta’ had laten zien, was een schets uit Rio de Janeiro uit 2012.
Op de pagina van ‘Guarujé Alerta’ staat nu dat niemand het recht in eigen hand mag nemen. Maar ja, achteraf is het altijd makkelijk praten. Helaas spelen steeds meer Brazilianen voor eigen rechter. Het vertrouwen in de politie is klein en de angst voor geweld is groot. Dat kan een gevaarlijke combinatie zijn. Met onschuldige slachtoffers als gevolg.
De beheerder van ‘Guarujá Alerta’ wilde de stad veiliger maken. Daar is op zich niets mis mee. Maar door angst te zaaien en geruchten te plaatsen, bereikte hij uiteindelijk juist het tegenoverstelde. Nu is hij plotseling zelf betrokken bij de misdaden waar hij voor waarschuwt. Want de politie onderzoekt in hoeverre de beheerder van de Facebookpagina medeverantwoordelijk is voor de dood van Fabiane.
Deze column verscheen op 8 mei 2014 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 