‘Não vai ter copa!’ scanderen de demonstranten. Er komt geen WK! Het is duidelijk: deze Brazilianen moeten niks hebben van veel te dure voetbalstadions, loze beloftes van de overheid en vooral niet van de FIFA. Brazilië moet zijn geld niet stoppen in een voetbaltoernooi, maar eerst de problemen in het land oplossen, aldus de demonstranten.
In verschillende steden in Brazilië vonden dit weekend demonstraties tegen het WK plaats. Maar ze waren nog lang niet zo massaal als de protesten tijdens de Confederations Cup in juni vorig jaar. In São Paulo liepen gisteren ongeveer 2000 mensen mee, niet bepaald veel in een stad met ruim 11 miljoen inwoners. Terwijl elke Braziliaan die ik ernaar heb gevraagd vindt dat de regering inderdaad veel te veel geld uitgeeft aan het WK.
Toch kiezen de meeste mensen ervoor om thuis te blijven. Natuurlijk snap ik dat het één ding is om een zaak te steunen en iets anders om op zaterdagavond met een spandoek door de stad te gaan lopen. Maar er is nog iets aan de hand. Veel Brazilianen zijn niet gecharmeerd van de manier waarop er wordt geprotesteerd.
Vooral de betogers in het zwart schrikken veel mensen af; jongeren met sjaals voor hun gezicht en helmen op, klaar voor een matpartij met de ME. Ze identificeren zich als het Black Block, een soort verzamelnaam van overwegend extreemlinkse en anarchistische demonstranten die niet terugdeinzen voor geweld. De afgelopen maanden liepen tal van betogingen uit op vernielingen en veel Brazilianen associëren het Black Block met geweld en vandalisme.
Gisteren was het opnieuw raak. Van begin af aan liepen tientallen in het zwart geklede demonstranten voorop bij de betoging in São Paulo. Al snel werd de sfeer grimmig. De ruiten van een brommerzaak werden ingeslagen, pinautomaten vernield en een auto ging in vlammen op.
Het zijn zaken waar de meeste Brazilianen zich absoluut niet mee kunnen identificeren. En het doet het imago van de demonstranten geen goed.
Geweld was ook een doorslaggevende factor bij de protesten van vorig jaar. Het waren toen juist beelden van de politie die in het wilde weg rubberkogels afschoot op grote groepen vreedzame demonstranten waardoor de Brazilianen pas echt pissig werden. Het overtrokken politieoptreden deed de protesten destijds alleen maar aanzwellen. Natuurlijk bleven ook toen veel mensen thuis, uit angst voor geweld. Maar aanvankelijk was de woede over het politieoptreden enorm.
Naarmate er steeds vaker rellen uitbraken en op televisie beelden te zien waren van vernielingen, gingen er minder mensen de straat op. “Ik sta wel achter de kritiek van de betogers, maar ik moet niets hebben van dat vandalisme”, hoorde ik keer op keer.
De protesten dit weekend waren waarschijnlijk alleen maar een voorproefje van wat er later dit jaar nog gaat komen in Brazilië. Het wordt interessant om te zien hoeveel de politie heeft geleerd van de fouten van vorig jaar. En in hoeverre de demonstranten tijdens het WK de steun van de Braziliaanse bevolking zullen krijgen.
Wat dat betreft hebben de demonstranten in ieder geval een voorsprong. Want hoewel de jongeren van het Black Block niet populair zijn, als Brazilianen ergens een hekel aan hebben, dan is het wel de politie.
Deze column verscheen op 26 januari 2014 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 