Je koelkast in twintig termijnen, je auto in vijftig en ook je wekelijkse boodschappen hoef je pas over zes maanden af te betalen. In Brazilië is het eerder regel dan uitzondering. Het kopen op krediet is hier zo ingeburgerd, dat je in het winkelcentrum altijd goed moet letten op de kleine lettertjes. Als je denkt een leuke aanbieding te zien voor 50 euro, staat er vaak onder ‘x 6’. Veel Brazilianen kijken dan ook niet of ze de totaalprijs van een product kunnen betalen, maar of ze zich het maandelijkse aflossingsbedrag kunnen veroorloven. Voor mij leidt dat soms tot verwarrende situaties.
“Wilt u in één keer betalen of in termijnen?” De juffrouw achter de toonbank kijkt me vragend aan. Ik begrijp er niets van. Het enige wat er tussen ons in op de toonbank ligt is een tas van omgerekend 40 euro. Door mijn verwarde blik denkt de verkoopster dat ik haar niet goed heb verstaan. “In één keer of in termijnen?” “In één keer graag”, antwoord ik uiteindelijk. Ze kijkt me een beetje vreemd aan. “Weet u het zeker mevrouw? U kunt in zes termijnen betalen zonder dat u rente betaalt!” “Nee echt, ik betaal het liever in één keer”, zeg ik. Het meisje geeft me uiteindelijk maar m’n zin, maar ze denkt duidelijk dat ik niet goed snik ben.
Inflatie
Hoe gek ik dit ook vond toen ik net in Brazilië was gearriveerd, de Braziliaanse gewoonte om op de pof te kopen is goed te verklaren. Brazilië kent een lange geschiedenis van inflatie. Zo kon het vroeger gebeuren dat het geld dat je ‘s ochtends ontving, ‘s middags al niets meer waard was. En wat ga je dan doen? Juist, uitgeven.
Daar komt nog eens bij dat het minimumsalaris in Brazilie omgerekend zo’n 250 euro is. Voordat je dan je koelkast, wasmachine of auto bij elkaar hebt gespaard, ben je wel even bezig. En als je dan nu meteen al die televisie kunt kopen, in plaats van over twee jaar, is dat natuurlijk heel aantrekkelijk. Ook al betaal je uiteindelijk in totaal misschien wel twee keer zoveel voor je tv.
Ongeluk
In de meeste gevallen betalen mensen hun rekeningen keurig af, maar het gaat steeds vaker mis. Zo hoorde ik het verhaal van een Braziliaan die een auto had gekocht die hij in vijf jaar zou afbetalen. De afbetaling kon hij van zijn kleine salaris net ophoesten, maar voor een dure verzekering had hij geen geld. Je raadt het al, na twee maanden kreeg hij een ongeluk. De auto was total loss en is niet meer te gebruiken. Maar hij zal desondanks nog jarenlang een groot deel van zijn toch al magere inkomen meteen moeten inleveren bij de bank.
Het lijkt erop dat de Brazilianen zich de laatste tijd steeds bewuster worden van de risico’s van het kopen op krediet. Maar de Braziliaanse economie is voor een belangrijk deel afhankelijk van consumptie. En als minder mensen consumeren op krediet, heeft dat gevolgen voor de economische groei. Tegen de verwachtingen in groeide de economie in 2012 dan ook met slechts 0,9% en de vooruitzichten voor 2013 zijn laatst ook alweer naar beneden bijgesteld.
Toch zie ik voorlopig geen einde komen aan de Braziliaanse big spender-cultuur. Sparen is iets dat de meeste Brazilianen nooit hebben geleerd en nu de inflatie de laatste tijd steeds verder oploopt, hebben ze er alleen maar een reden bijgekregen om weer flink te gaan shoppen.
Deze column verscheen op 25 mei 2013 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 