Orde en discipline, dat is wat er volgens veel aanhangers van president Bolsonaro op Braziliaanse scholen ontbreekt. Conservatieve ouders vinden dat Brazilië onder linkse progressieve regeringen de afgelopen jaren is afgegleden naar een soort Sodom en Gomorra. En dus zijn militaire scholen al een tijdje in opkomst. Daar moeten de haren netjes in een paardenstaart, zijn sieraden en make-up verboden en is het volkslied dagelijkse kost.
Ik zal ook nooit de video vergeten die een kennis tijdens de verkiezingscampagne vorig jaar op Facebook deelde. Het was een sarcastisch bedoeld filmpje van een marcherende peuter. Maar de desbetreffende kennis nam het maar al te serieus. “Dit is precies wat we nodig hebben op onze scholen!”, schreef ze er jubelend naast. En nee, dat was helaas niet ironisch bedoeld…
Intussen zijn we een paar maanden verder, heeft Bolsonaro de verkiezingen gewonnen en vond de nieuwe minister van Onderwijs het deze week tijd om de jongste burgers van het land wat vaderlandsliefde bij te brengen.
En zo kreeg ik gisteren plotseling een WhatsAppbericht van de school van mijn dochter. Of ik toestemming gaf om haar morgen te filmen, terwijl ze het volkslied zingt met daarbij de vlag van Brazilië in beeld.
Nu heb ik sowieso niet de illusie dat mijn dochter van drie het volkslied al kan meezingen. Maar dat was niet het enige probleem. In het filmpje zou ook een boodschap moeten worden voorgelezen die afkomstig was van de minister van Onderwijs. Die luidde als volgt: “Brazilianen! We begroeten het nieuwe Brazilië en vieren het verantwoordelijke en kwaliteitsvolle onderwijs dat op onze school wordt ontwikkeld door leraren. In het belang van jullie, leerlingen, die deel uitmaken van een nieuwe generatie.”
Brazilië bungelt ergens onderaan allerlei wereldwijde ranglijsten op het gebied van onderwijs. Dus heel veel valt er niet te vieren ben ik bang. Maar als klap op de vuurpijl werd de boodschap ook nog afgesloten met: “Brazilië boven alles, God boven iedereen!” En laat dat nu net de campagneslogan zijn die president Bolsonaro voor de verkiezingen gebruikte.
Terwijl uitgerekend Bolsonaro altijd riep dat politiek niet thuishoort op school. Hij vindt namelijk dat de linkse Arbeiderspartij jarenlang een te grote stempel drukte op het schoolsysteem. Kinderen zouden er worden geïndoctrineerd.
Ik ben zelf echt geen fan van de Arbeiderspartij, maar ik heb nog nooit iets van deze indoctrinatie gemerkt. Als ik Bolsonaro’s aanhangers vraag hoe dat dan gebeurde, beginnen de meeste mensen over een zogenaamd ‘homopakket’, waarmee jonge kinderen op plastische wijze over homoseksualiteit zouden leren. En dat zou hen dan aanzetten om zelf ‘homo te worden’. Dat lespakket heeft alleen nooit daadwerkelijk bestaan. Maar het nepnieuws erover werd tijdens de verkiezingscampagne zo wijd verspreid dat veel conservatieve Brazilianen er nog altijd heilig van overtuigd zijn dat het wel echt was.
Zelf vond ik het plan van de minister om kleine kinderen als propagandamiddel in te zetten veel angstaanjagender. De filmpjes met zingende scholieren moesten namelijk naar het ministerie van Onderwijs worden opgestuurd. Maar gelukkig bleek ik niet de enige ouder die daar moeite mee had.
Nadat de minister zijn opdracht aan alle scholen had gegeven, barstte er een storm van kritiek los. En dus krabbelde hij steeds verder terug. Hij gaf toe dat hij een fout had gemaakt en stuurde een nieuw bericht naar de scholen. Daarin werd de campagneslogan uit zijn boodschap verwijderd en kregen de scholen opdracht om de toestemming van ouders te vragen om hun kinderen te filmen.
Dat maakt het in mijn ogen alleen niet veel minder omstreden. Toestemming heb ik dan ook niet gegeven. Politieke propaganda op school lijkt me namelijk geen goed idee. Ik dacht dat ik het op dat vlak juist eens was met de regering.
Deze column verscheen op 28 februari 2019 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 