Plotseling klinkt er luid getoeter op straat. Rotjes worden afgestoken en in de verte hoor ik wat geschreeuw. Normaal gesproken betekent dat in Brazilië dat er een belangrijke voetbalwedstrijd aan de gang is. Maar deze zaterdag niet. Dit gaat niet over voetbal, maar over politiek. Een deel van Brazilië viert feest omdat oud-president Lula vanwege corruptie is gearresteerd door de Federale Politie.
Een dag eerder worstel ik me door de mensenmassa buiten het hoofdkwartier van de metaalwerkersvakbond in een voorstad van São Paulo. Sinds de rechter hem opdroeg om zich uiterlijk vrijdagmiddag om 17 uur bij de politie te melden, heeft Lula zich in het gebouw verschanst. Het is duidelijk dat hij niet van plan is om zich zomaar over te geven.
Duizenden fanatieke aanhangers vormen buiten een menselijk schild. Zodra het tijdstip van de deadline nadert, begint de spanning te stijgen. Er wordt luidkeels afgeteld: 3, 2, 1… Er gebeurt niets en er stijgt een gejuich op. “Hij geeft zich niet over!” scanderen Lula’s sympathisanten.
Intussen klem ik m’n RTL-microfoon stevig in m’n hand. Mijn cameraman en ik worden constant argwanend aangekeken. Want journalisten van sommige nationale televisiezenders zijn hier niet welkom en zijn zelfs al geslagen en bedreigd. In de ogen van Lula’s aanhangers is hun berichtgeving partijdig en zijn zij medeverantwoordelijk voor het feit dat hun grote held nu naar de gevangenis moet.
Als Lula een dag later alsnog besluit om vrijwillig met de politie mee te gaan, proberen zijn sympathisanten dat zelfs te voorkomen. Terwijl veel andere Brazilianen intussen feest vieren. Een club in São Paulo deelt gratis bier uit vanwege het heuglijke nieuws. Het is duidelijk: geen enkele andere Braziliaanse politicus is tegelijkertijd zo geliefd en gehaat als Lula.
De vakbondsman zonder hogere opleiding, die het land eerder acht jaar lang bestuurde, miljoenen mensen uit de armoede haalde en uiteindelijk zelf ook gewoon mee bleek te doen met alle corrupte spelletjes die in Brazilië tot op het hoogste niveau worden gespeeld. Maar die desondanks nog altijd razend populair is en die later dit jaar opnieuw een gooi wilde doen naar het presidentschap.
Zonder zijn veroordeling was hem dat nog gelukt ook. Nu wordt die kans steeds kleiner, want waarschijnlijk wordt Lula uitgesloten van deelname aan de verkiezingen. Maar ongeacht wat je van hem of van zijn politieke denkbeelden vindt, en of hij nu wel of niet corrupt is geweest: Lula roept intussen zulke heftige emoties op bij veel Brazilianen, dat een nieuw presidentschap hoe dan ook voor grote problemen zou zorgen. Want Lula heeft veel talenten, maar het land verenigen is er niet één van.
De grote vraag is natuurlijk wie dat dan wel kan. Sinds Lula’s arrestatie zijn de spanningen in Brazilië alleen nog maar verder gestegen. Het is in mijn ogen dan ook vooral triest dat zijn gevangenschap op deze manier gevierd wordt. Want met een compleet gepolariseerd land en nog altijd enorm veel corrupte politici op vrije voeten, is er voorlopig weinig reden voor een feestje.
Deze column verscheen op 12 april 2018 op de website van RTL Nieuws
Sandra Korstjens 