Brazilië is zojuist wakker geworden zonder president. Na een marathonsessie van 20 uur stemde de Senaat rond 6 uur ’s ochtends (Braziliaanse tijd) vóór de afzettingsprocedure tegen president Dilma Rousseff. Door die beslissing wordt ze per direct voor maximaal 180 dagen geschorst.
Zou Rousseff nog even hebben geslapen vannacht? Ik kan het me eerlijk gezegd niet voorstellen. Iedereen had de uitslag van de stemming eigenlijk al voorspeld, en het lijkt mij niet dat je rustig gaat slapen als president als de kans levensgroot is dat je geschorst wakker wordt.
Gisterochtend maakte Rousseff nog wel een wandelingetje in de buurt van haar woonpaleis. In haar eentje. Wat zou er door haar hoofd zijn gegaan? Zou ze even geen zin hebben gehad om weer over politieke zaken te praten? Of was ze toch nog aan het broeden op een nieuw plan?
Terwijl ik deze column schrijf, wacht iedereen nog op haar reactie, die ze van tevoren al heeft opgenomen. Blijft ze vechten of gooit ze het bijltje erbij neer? Dat laatste verwacht ik niet. Rousseff heeft altijd geroepen niet zelf op te stappen. Ze is een vechter. Als jonge studente nam ze de wapens op tegen de militaire dictatuur in Brazilië. Zelfs toen ze gemarteld werd hield ze vol (lees ook: Geen wraak maar de waarheid). Opgeven komt volgens mij niet in haar woordenboek voor.
Rousseff zegt al maanden dat de afzettingsprocedure tegen haar in feite gewoon een soort verkapte coup is, dus voor haar zal het voelen alsof ze weer die jonge guerrillastrijder is die vocht tegen onrecht. Maar het ziet er nu wel heel slecht uit voor haar.
Zelf ken ik Brazilië niet eens zonder Dilma Rousseff aan het hoofd. Tijdens haar eerste termijn kwam ik in het land wonen. Een tijd waarin alles nog goed ging, hoewel de eerste barstjes zich toen al lieten zien. Sindsdien ging het vooral economisch bergafwaarts. Was dat de schuld van Rousseff? Ja en nee. Ik geloof niet dat ze een geweldige president was. Maar de flinke klappen die het land kreeg door de dalende grondstofprijzen, zouden voor elke president lastig zijn geweest.
Nu moet ze weg omdat ze met de begrotingscijfers heeft gegoocheld. Een trucje dat haar voorgangers – in mindere mate – ook toepasten, zonder gevolgen voor hun positie. Bovendien wordt ze afgezet door een groep politici van wie een groot deel wordt verdacht van corruptie en andere strafbare feiten. Terwijl Rousseff zich persoonlijk nooit lijkt te hebben verrijkt.
Het voelt niet helemaal eerlijk. En tegelijkertijd kun je niet ontkennen dat er eigenlijk geen draagvlak meer is voor haar presidentschap. Sinds haar herverkiezing in 2014 is ze niet meer aan regeren toegekomen. En hoewel ze enorm werd tegengewerkt, is uiteindelijk de president verantwoordelijk voor de economische, politieke en vertrouwenscrises die nu in Brazilië spelen.
Dat is niet niks. Iemand met charisma en politiek gevoel had het waarschijnlijk nooit zover laten komen als vannacht. Maar Rousseff is geen mensenmens, geen verleidster, ze kan de massa niet bespelen zoals haar voorganger Lula dat kan. Samenwerken zou niet een van haar talenten zijn en er wordt gezegd dat ze helemaal niet houdt van politieke spelletjes. Als dat klopt, dan is het eigenlijk vooral ongelooflijk dat ze het zo lang heeft volgehouden.
Deze column verscheen op 12 mei 2016 op de website van RTL Nieuws.
Sandra Korstjens 